زمان مطالعه: ۵ دقیقه

آیت الله قرهی تولیت حوزه علمیه امام مهدی(عج) به مناسبت سالروز وفات حضرت عبدالعظیم(ع) طی گفت‌وگویی به تببین جایگاه علمی و فرهنگی این امام‌زاده جلیل القدر پرداخت.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / عترت : به مناسبت فرا رسیدن پانزدهم شوال، سالروز وفات حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، محدث بزرگ و عالیقدر عالم تشیع و به منظور بررسی مقام علمی ایشان و تاثیرگذاری این مقام بر گسترش  علوم دینی در ایران اسلامی، شبستان با آیت‌الله «روح‌الله قرهی»، تولیت مدرسه علمیه امام مهدی(عج) به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه مشروح آن تقدیم مخاطبان می‌شود:

علمای متقدم و متاخبر درباره شان و مقام علمی حدیثی حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) چه مواضعی دارند؟

یکی از ابعاد بسیار مهم شخصیت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) بعد علمی ایشان است، امامان معصوم(ع) از جمله امام جواد (ع) و امام هادی (ع) به دلیل درایت و مهارتی که این سید حسنی(ع) داشته، مردم را برای حل مسائل و مشکلات دینی خود به ایشان ارجاع می دادند.

روایتی درباره شان علمی ایشان بسیار مشهور است که ابوتراب رویانی از ابوحماد رازی نقل کرده است که اهل حدیث به خوبی ایشان را می شناسند؛ ابوحماد نقل کرده که روزی در شهر سامرا خدمت امام هادی(ع) رسیدم و سوالاتی درباره حلال و حرام الهی پرسیدم امام هادی (ع) به پرسش‌های بنده پاسخ دادند و هنگام حداحافظی فرمودند: ای ابوحماد هنگامی که پرسشی درباره مسایل دینی و اعتقادی داشتید از حضرت عبدالعظیم (ع) سوال کنید و سلام مرا به ایشان برسانید.

این روایت نشان می دهد که حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) در امور علمی و دینی بسیارمتبحر بودند که امام معصوم (ع) مردم را به ایشان ارجاع داده است.

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) معروف به محدث و راوی احادیت اهل بیت(ع) و از علمای بزرگ خاندان رسالت است که پس از ائمه معصومین(ع) در تمامی مسایل علمی توانمند و پاسخگو بوده و مورد تایید و تصدیق امام هادی(ع) قرار می‌گیرد.

مرحوم «نجاشی» در کتاب «رجال» خود درباره مولفان شیعه از حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)‌ نام می‌برد و کتاب «خطب امیرالمومنین(ع)» را به حضرت عبدالعظیم(ع) نسبت داده است، سید رضی و برادر ایشان سید مرتضی که از شاگردان شیخ مفید هستند در تدوین نهج البلاغه از این کتاب استفاده کردند و این کتاب از مصادر اصلی نهج البلاغه محسوب می شود.

دامنه اثرگذاری علمی فرهنگی ایشان چه عمق و نفوذی در طول تاریخ داشته است؟

نجاشی در بسیاری از کتب خود سند روایاتی را که از طریق استادش ابن نوح از رجل مهم آن دوران بیان شده به حضرت عبدالعظیم(ع) می رساند، شیخ طوسی معروف به شیخ طائفه یکی از شاگردان شیخ مفید کتابی به نام «الفهرست» دارد که در آن به معرفی مولفان و مصنفان شیعه پرداخته و از حضرت عبدالعظیم (ع) به عنوان یکی از مهمترین منابع علمی و دینی شیعه نام برده است.

صاحب ابن عباد نیز در احوالات حضرت عبدالعظیم (ع) می‌گوید که ایشان کسی است که کتاب او بسیار عالی و درباره مسایل علمی و دینی دارای تبحر بسیار بوده است از این رو، یکی از مهمترین منابع و مراجع علمی علما محسوب می شود.

تمامی این موارد عظمت علمی و والای آن حضرت(ع) را نشان می دهد که حضرت عبدالعظیم(ع) درباره مباحث علمی محدث و روای اصلی هستند زیرا فرمایشات ائمه معصومین(ع) به ویژه امام جواد(ع) و امام هادی (ع) و بعضا امام موسی(ع) و امام رضا(ع) فیض برده و به عبارتی از وجود چهار امام بهره مند شده است. عده ای هم بیان می‌کنند که امام حسن عسگری(ع) را نیز درک کرده اند.

به طور یقین ایشان محضر امام جواد(ع) و امام هادی(ع) را درک و مطالب علمی و دینی را از دو امام معصوم(ع) کسب کرده است چرا که آن بزرگورانان مردم و مسلمانان را به ایشان ارجاع داده اند. شیخ مفید تصریح دارد که عبدالعظیم حسنی(ع) محضر امام رضا (ع) را هم درک کرده‌، که نظر ایشان بیشتر مستند است.

شانیت علمی حضرت عبدالعظیم(ع) به گونه ای است که علما در مباحث خود به ایشان استناد می کنند.

آیا تالیفاتی هم به حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) منسوب است؟

کتاب های «جنت النعیم»، «روح ریحان»، «خطب امیرالمومنین(ع)»، «یوم‌الیله» از جمله آثار متعلق به حضرت عبدالعظیم(ع) است که برای شیعه این کتب بسیار اهمیت دارد، به همین دلیل تالیفات آن حضرت(ع) یکی از منابع علمی و حدیثی مهم تشیع به شمار می‌رود.

حضور مبارک حضرت عبدالعظیم(ع)  از گذشته تا کنون تا چه حد در گسترش علمی و دینی شهرری تاثیر داشته است؟

شهرری پیش از ورود حضرت عبدالعظیم(ع) مرکز تشیع بود وزمانی که آن حضرت(ع) به شهرری مهاجرت کردند این منطقه به لحاظ علمی بسیار رشد یافته و دچار تحول شد.

در کتاب «المنتخب» الطریحی از نجاشی و صاحب ابن عباد نقل کرده که ورود حضرت عبدالعظیم(ع) به شهرری سبب تحول و پیشرفت عظیم علمی در این مرکز تشیع شده است و آن را به عنوان مرکز علمی بسیار قوی مطرح کرده است.

 شهرری از قدیمی‌ترین مراکز علمی و دینی نسبت به شهرهای نجف اشرف، سامراء، کاظمین و قم محسوب می‌شود، علما حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) را با عنوان کثیرالروایات می‌شناسند بر همین اساس علم ایشان فقط به شهر ری ختم نمی‌شود، امروز حوزه‌های علیمه نجف اشرف و قم نیز مدیون مباحث علمی و روایی حضرت عبدالعظیم(ع) هستند و از آن بهره‌ها بردند.

 به دلیل این که مقبره و مضجع شریف حضرت عبدالعظیم(ع) در شهرری است ایشان را نباید درشهرری محصور کرد آن بزگوار به کل عالم تشیع تعلق دارند.

حضرت عبدالعظیم(ع) در دوره ای زندگی می کردند که جریانات انحرافی و نحله‌های مختلفی شکل گرفته بودند آیا به خاطر مقابله با این نحله‌ها بوده است که امام هادی(ع) فرمودند ثواب زیارت حضرت عبدالعظیم (ع) مانند ثواب زیارت امام حسین(ع)است؟

امام هادی(ع) فرمودند که ثواب زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) مانند ثواب زیارت امام حسین(ع) است یک دلیل، این بوده که در آن دوران بحرانی که هر فردی جریانی انحرافی را درست کرده و مباحث مختلفی برخلاف رای امام معصوم(ع) را بیان می‌کردند و حضرت عبدالعظیم(ع) که محضر امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرده بودند با اینکه سن بالایی داشتند، دین خود را به امام زمان شان عرضه می کردند.

این عمل حضرت(ع) نشان می‌دهد که تمامی تفکرات و اعتقادات و جریان ها باطل هستند مگر جریان امامت و ولایت که حقیقت دین است؛ جریانات انحرافی آن زمان به ظاهر با اقتباس حق اما با باطن باطل، سعی داشتند که وجود ائمه(ع) را در حاشیه قرار دهند و خود را به عنوان یک جریان حق مطرح کنند.

یکی از علت‌های اینکه برخی بزرگان و علما به روز عرفه بسیار اهمیت می‌دهند به این دلیل است که در حج، زائران خانه خدا اعمال خود را به امام زمان(عج) شان عرضه کنند تا در افکار و عقاید آنها جریانات انحرافی به وجود نیاید، حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) این درس را به دیگران آموخته است که مسلمانان برای نجات از انحراف نباید از ائمه اطهار(ع) جدا بشوند.

درباره الگوگیری از حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) چه توصیه‌ای به جوانان به ویژه طلاب دارید؟

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در طول زندگی خود با طاغوتیان و ظالمان در جهاد علمی قرار داشتند، از خصوصیات بارز آن بزرگوار این است که الگوی عملی اطاعت پذیری از امامت و ولایت بودند، کسی که اعمال خود را به امام زمان خود عرضه می دارد در حقیقت در مرحله اولی بیان می‌کند که من مطیع محض امر امام زمان خود هستم، با اینکه عالم و آگاه هستم اما از خصوصیات من این است که مطیع امام زمان خود بوده و خود محور نیستم؛ این یکی ازخصوصیات بسیار مهم است که طلاب و جوانان باید از آن بهره ببرند که در هر نوع موقعیت علمی، مطیع امر ولایت و امام زمان(عج) باشند.

*شبستان

پایان پیام/.

شبکه‌های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام