زمان مطالعه: ۴ دقیقه

به گزارش عترتنا؛ آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم شامگاه ۱۰ آذر، در دیدار مسئولان مؤسسه آینده روشن به تبیین مفهوم انتظار فرج و ظهور امام زمان(عج) پرداخت. در ادامه مشروح بیانات ایشان از نظرتان‌ می‌گذرد.

با تشکر از اینکه به صورت جدی و با یک عزم راسخ که پشتوانه علمی و اعتقادی فراوانی دارد، همایش دکترین مهدویت را دنبال می‌کنید، امیدوارم امسال هفدهمین همایش را به لطف خدا و دعای امام عصر(عج) خیلی قوی‌تر و موفق‌تر از گذشته برگزار کنید. همچنین حسن انتخاب‌تان در تعیین عناوین برجسته و جذاب، ریشه‌ای و تأثیرگذار به‌عنوان محور همایش‌های سالانه قابل تقدیر است. امسال هم که عنوان انتظار را محور همایش قرار داده‌اید.

هنوز جامعه با مفهوم اصلی انتظار فرج آشنا نیست!

مقوله انتظار یکی از مفاهیمی است که هنوز به خوبی برای جامعه‌ی اسلامی و حتی برای مجموعه‌ی شیعیان منقح نشده، گر چه ما معتقدیم با این انقلابی که امام خمینی(رضوان الله علیه) برپا نمودند و ان شاء الله تا حکومت حضرت مهدی(عج) هم ادامه پیدا کند تا یک حدی فکرها و اندیشه‌ها نسبت به انتظار تغییر پیدا کرد ولی به‌نظر من باز معنای حقیقی انتظار حتی برای خواص آن طور که باید و شاید روشن نشده است.

ظهور هدف اصلی انتظار فرج نیست

من هدف اصلی انتظار را ظهور حضرت نمی‌دانم، گرچه الآن وقتی حرف انتظار به میان آید می‌گویند انتظار ظهور اما به نظر من ظهور حضرت خود مقدمه است برای تحقق یافتن آیه شریفه (هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ) که می‌فرماید دین جهانی خواهد شد چه ضمیر «کلّه» به کل دین برگردد یا کل مردم، در هر صورت تحقق دین جامع برای همه بشر، غایت اصلی انتظار است.

یعنی وقتی ظهور هم صورت بگیرد ظهور حضرت فی نفسه موضوعیت ندارد، ظهور حضرت طریق است برای اینکه دین با همه ابعادش در جامعه تحقق یابد. نتیجه مطلب این می‌شود که مردم را باید با ابعاد و حقیقت دین بیشتر آشنا کنیم، باید برای مردم تبیین کنیم دین ما دین جامعی است.

رابطه انتظار فرج و اعتقاد به جامعیت دین

ما دین را یک دین فردی نمی‌دانیم بلکه آن را در همه جهات اجتماعی هم می‌دانیم اگر نگاه کسی به دین یک امر فردی باشد قطعاً نمی‌تواند جزء منتظران قرار بگیرد، کسی که بگوید خدای تبارک و تعالی فقط تکالیف فردی بر عهده ما گذارده دیگر انتظار برای او معنا ندارد، از این رو بسیاری از افرادی که اندیشه حکومت اسلامی در دین را نمی‌دانند یا آن را نمی‌پذیرند، نمی‌توانند در صف منتظران قرار بگیرند.

انتظار و اعتقاد به جامعیت دین دو امر به‌هم تنیده‌اند یعنی من باید دین را بشناسم با جامعیت دین و آیاتی که مربوط به جامعیت دین است آشنا باشم تا بتوانم خود را منتظر حضرت بدانم. مهم‌ترین مقدّمه فقه سیاسی‌ اینست که اثبات کنیم اکثر دستورات و راهبردهای دین اجتماعی است و ما در بحث فقه سیاسی خود به بعضی از آیات قرآن در اجتماعی بودن دین اشاره کرده‌ایم.

ما باید این فکر را در مردم تصحیح کنیم. هنوز عده‌ای هستند که فکر می‌کنند دین کاری به سیاست و اجتماع ندارد، بلکه یکسری دستورات فردی برای انسان است. ما باید به جامعه بگوییم مفهوم انتظار به معنای اینکه غایتش ظهور حضرت باشد غلط است! معنای انتظار اصلاً این نیست.

انتظار فرج به معنای به صحنه آمدن دین است

همه می‌گوئیم ما منتظر فرجیم، در روایات هم انتظار الفرج ذکر شده است. ولی معنای فرج خود ظهور حضرت نیست، اصلاً فرج به صحنه آمدنِ دین به صورت جامع برای همه بشر است و متولی اصلی این امر هم حضرت حجت (عج) است.

لذا باید روی این اندیشه بیشتر کار کنیم، نسبت به برداشت‌های منفی از انتظار، آسیب شناسی کنید، ما به وضوح می‌توانیم به کسی که دین را از سیاست جدا می‌داند بگوئیم تو نمی‌توانی منتظر حضرت باشی، این یک تلازم روشن و قهری دارد، انتظار ظهور برای این افراد معنا ندارد. انتظار کسب آمادگی است.

ظهور مقدمه تشکیل حکومت مهدوی و اقامه دین

حضرت هنگام ظهور می‌خواهند حکومت تشکیل بدهند و دین را با همه ابعادش در جامعه بشری اقامه نمایند، این افراد چه آمادگی برای این جهت کسب کرده‌اند؟ لذا شرط اول انتظار تحکیم این مطلب نسبت به دین است که دین امری اجتماعی و دارای سیاست است و ظهور حضرت هم مقدمه‌ی برای تشکیل حکومت مهدوی و اقامه دین است.

اگر این فکر راجع به دین تصحیح شود به نظر من خیلی از مراحل انتظار را طی کرده‌ایم.

مطلب دوم هم این است که در این چارچوب چگونه نیروسازی شود؟ اینجا باید خصوصیات و ویژگی‌های افرادی که می‌خواهند در آن مجموعه قرار گیرند بیان شود.

ان شاء الله این همایش هم خیلی خوب و قوی‌تر از گذشته برگزار شود هر قدمی که برای آماده‌سازی جامعه نسبت به ظهور حضرت و آشنایی مردم با حقیقت دین صورت پذیرد، خدمت بزرگی به تحقق اهداف آن حضرت خواهد بود.

بزرگترین خدمت امام راحل به دین، این بود که آن را از یک مجموعه متروکِ مغفول خارج کرد و کُنه و جوهر دین را در صحنه اجتماع به مردم نشان داد، امیدوارم این همایش انتظار هم یک چنین نتایج بسیار بزرگی در داخل و خارج، بر خواص و عوام داشته باشد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته