زمان مطالعه: ۳ دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛حجت‌الاسلام‌والمسلمین «محمدحسین فضائلی»پنج‌شنبه ۱۵ شهریورماه در سلسله مباحث اخلاقی که در مسجد الزهرا (س) منطقه ۱۲ تهران برگزار شد، درباره اهمیت و ثمره تزکیه نفس گفت: در دستورات علمای اخلاق که ارائه داده‌اند می‌فرمایند هر انسان مجموعه‌ای از رذایل است که این رذایل فقط اختصاص به قوه شهوت و غضب و واهمه ندارد؛ بلکه حتی قوه عاقله هم برای خود رذایلی دارد! به همین دلیل توصیه و تأکید بر تزکیه شده تا جایی که در قرآن آیه ۱۴ سوره اعلی خداوند می‌فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّیٰ؛ حقاً فلاح و رستگاری یافت آن کسی که تزکیه نفس کرد.» این آیه نشان دهنده اهمیت تزکیه نفس است و تزکیه نیز به معنای این است که رذایل اخلاقی را از وجود انسان پاک می‌کند و از بین می‌برد و انسان را رستگار و سعادتمند می‌کند.

اهمیت تزکیه نفس در از بین بردن رذایل اخلاقی

این استاد حوزوی اظهار کرد: حتی بعثت انبیا و پیامبران نیز برای تزکیه انسان‌ها است که به مردم یاد دهند چگونه این رذایل اخلاقی را از بین ببرند تا جایی که خداوند در آیه دوم سوره جمعه درباره علت بعثت انبیا می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ؛ اوست که در میان مردم بی‌سواد، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و آنان را [از آلودگی‌های فکری و روحی] پاکشان کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد، و آنان به یقین پیش از این در گمراهی آشکاری بودند.»

وی افزود: وقتی انسان با تزکیه دل را از آلودگی پاک کرد آن وقت می‌تواند برداشت درستی از قرآن داشته باشد حتی در دیگر علوم هم می‌تواند موفق شود، یعنی می‌تواند حقیقت و واقعیت را آن‌گونه که هست دریابد و گرنه این آلودگی‌های رذایل که در درون او هست غباری در مقابل دیدگانش بوجود می‌آورد و او را در ظلمت و تاریکی قرار می‌دهد که نمی‌تواند واقعیت‌ها را آنگونه که هست درک کند؛ بنابراین یک انسان متخلق و باتقوا از هر جهت بر دیگر انسان‌ها که گرفتار هواوهوس هستند، برتری دارد.

محبوب‌ترین افراد نزد خداوند

این استاد حوزوی با اشاره به خطبه ۸۷ نهج‌البلاغه درباره محبوب‌ترین افراد نزد خداوند گفت: در خطبه ۸۷ نهج‌البلاغه حضرت می‌فرماید: «عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ مِنْ أَحَبِّ عِبَادِ اللَّهِ إِلَیْهِ عَبْداً أَعَانَهُ اللَّهُ عَلَی نَفْسِهِ، فَاسْتَشْعَرَ الْحُزْنَ وَ تَجَلْبَبَ الْخَوْفَ؛ ای بندگان خدا، محبوب‌ترین بندگان خدا در نزد او بنده‌ای است که خدایش در مبارزه با نفس یاری دهد. پس اندوه را جامه، زیرین خود سازد و خوف را پوشش رویین.» بهترین و محبوب‌ترین بنده خدا کسی است که خدا او را کمک کند که خودش را تزکیه کند! از این کلام حضرت معلوم می‌شود این تزکیه نفس و غلبه بر رذایل اخلاقی و هوس و هوا کار ساده‌ای نیست و بدون کمک پروردگار ما عاجز هستیم.

وی ادامه داد: در ادامه همین خطبه آمده است وقتی انسان از این امداد الهی بهره‌مند شد منبعد وقتی نگاه می‌کند نگاه او همراه بابصیرت و بینایی است! معلوم می‌شود همه انسان‌ها صحنه‌هایی را نگاه می‌کنند؛ اما به دنبال دیدن برای همه بصیرت نیست فقط کسانی بصیرت دارند که تزکیه نفس کرده باشند و مورد لطف الهی قرار گرفته باشند؛ یعنی صفحه دل خود را از رذایل اخلاقی پاک کرده باشند.

وی افزود: این افراد که به بصیرت هم رسیده‌اند اینها جامعه شهوت را هم از تن خود بیرون کرده‌اند «قَدْ خَلَعَ سَرَابِیلَ الشَّهَوَاتِ» که اشاره به رذایل اخلاقی است و اینها فقط یک غصه در زندگی دارند و آن هم غصه آخرت و عاقبت بخیری است.

منظور از عاقبت بخیری

حجت‌الاسلام فضائلی در پایان گفت: عاقبت بخیری هم به معنای این است که انسان با یک چهره انسانی و ملکوتی به لقای حضرت حق‌تعالی ملحق شود و وقتی به دیدار پروردگار رفت چهره او انسانی باشد این را عاقبت بخیری و خوشبختی است؛ اما اگر گرفتار رذایل اخلاقی باشد چهره واقعی او چهره انسانی نیست و ممکن است هر چهره دیگری باشد که این چهره متناسب با خلق و رذایل اخلاقی او است و آن وقت اگر انسان این‌گونه به عالم آخرت منتقل شود این شقاوت و بدبختی است.

*اختصاصی عترتنا