زمان مطالعه: 5 دقیقه

خسارت آخرت به غفلت انسان است، به این معنا که ساعتی را که انسان در دنیا به غفلت گذرانید این یک ساعت را بر باد داده است و نتیجه خسران آن را در آخرت خواهد دید.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / تهذیب و اخلاق: آیت الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق شهر تهران شامگاه چهارشنبه ۸ بهمن ماه در جلسه هفتگی اخلاق خود که به صورت مجازی در حسینیه شیخ مرتضی زاهد برگزار شد، با اشاره به اهمیت سرمایه عمر و عواقب غفلت کردن در دنیا گفت: عمر انسان در دنیا یا سودبخش یا زیان بخش است. یعنی وقتی از این دنیا رفت نگاهی به طول عمرش در این دنیا می اندازد، می بیند نصفش ضرر است! یا می بیند همه عمرش سود بوده یا بیشترش سود بوده است.

دنیا پرستانی که آخرت را فراموش کردند

این استاد اخلاق با اشاره به آیاتی از سوره نحل درباره عواقب دنیا پرستی اظهار کرد: وجهش را قرآن در سوره نحل بیان فرموده و می فرماید: «مَنْ کَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ وَلَٰکِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْرًا فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ؛کسى که پس از ایمان به خدا کافر مى‌شود نه آنکه او را به زور واداشته‌اند تا اظهار کفر کند و حال آنکه دلش به ایمان خویش مطمئن است بل آنان که درِ دل را به روى کفر مى‌گشایند، مورد خشم خدایند و عذابى بزرگ برایشان مهیاست.* ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَیَاهَ الدُّنْیَا عَلَى الْآخِرَهِ؛ و این بدان سبب است که اینان زندگى دنیا را بیشتر از زندگى آخرت دوست دارند.»(آیات ۱۰۶ و ۱۰۷ سوره نحل).

وی ادامه داد: اینها حیات دنیا را بر حیات آخرت ترجیح داده اند، به این عشق ورزیده اند و نسبت به آن هیچ توجه نداشتند. آنهایی که دنیا را پسندیدند و عشق و دوستی اولشان دنیا بود.

این استاد اخلاق تصریح کرد: در آیه بعد درباره این افراد خداوند می فرماید: «أُولَٰئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ ۖ * خدا بر دل و گوشها و چشمانشان مهر برنهاده است»، (آیه ۱۰۸ سوره نحل). اینها کسانی هستند که خدا بر قلبشان مهر زده است و دیگر درست نمی شوند، بر گوششان هم مهر زده اند که هر چه حرف بزنید نمی توانند بفهمند، و همینطور بر چشمشان مهر زده اند که هر چه ببیند نمی تواند بفهمد.

وی افزود: در پایان این آیه نیز خداوند درباره آنها که جز غافلان هستند، می فرماید: «وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ؛و اینان بی خبران واقعی اند»، اینها کسانی هستند که در غفلت بوده اند. در آیه بعد خداوند درباره سر انجام این افراد در قیامت می فرماید: «لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِی الْآخِرَهِ هُمُ الْخَاسِرُونَ؛ و ناچار آنها در آخرت زیانکارند»، (آیه ۱۰۹ سوره نحل).

خسارت در آخرت نتیجه غفلت انسان در دنیا

آیت الله جاودان خسارت در آخرت را در نتیجه غفلت و هدر عمر در دنیا دانست و گفت: خسارت آخرت به غفلت انسان است، به این معنا که ساعتی را که انسان در دنیا به غفلت گذرانید این یک ساعت را بر باد داده است و نتیجه خسران آن را در آخرت خواهد دید. یک وقت یک ساعت از عمر انسان بدون هیچ عملی خالی است، اما یک موقع یک ساعت ضرر است.

وی ادامه داد: اگر غفلت بر انسان حکومت کرد، انسان خسارت می بیند ولی در برابر اگر یاد خدا و قیامت و ائمه(ع) بود اینها سود است، اما اگر غفلت بود اینها ضرر است. نه اینکه ساعت عمر خالی باشد بلکه در این ساعت ضرر ثبت شده است. پس عمر انسان یا سود است یا ضرر است.

مهمترین سرمایه انسان

این استاد اخلاق با اشاره به مهمترین سرمایه انسان اظهار کرد: عمر مهمترین سرمایه ای است که هر انسان دارد، انسان هر لحظه عمر را مصرف می کند و هر لحظه از عمر را که مصرف می کند ممکن است که سود یا ضرر ببرد که بستگی به عمل انسان دارد که در این ساعت عمر در حال انجام آن است.

وی ادامه داد: مثلاً فردی کارخانه دارد و باید هزینه کارخانه، کارگر، آب و برق و امثال آن را بدهد؛ حالا این فرد از این کارخانه هیچ سودی ندارد، مشخص است او دارد ضرر می کند. حالا من عمر را دارم می دهم، چه بخواهید و نخواهید عمر دارد می گذرد اما اگر عمر را سودبخش نکردید ضرر است.

این استاد حوزوی افزود: یک دوست جوان داشتیم که اوایل همیشه یاد خدا بود، چنین کسی از همه لحظات عمرش سود می برد؛ یعنی همه سرمایه عمرش را می دهد اما سود می گیرد. ولی ممکن است سود بیشتر هم بگیرد که مثلاً بگوید ای کاش بیشتر استفاده می کردم، ولی در هر صورت اگر در تمام عمرش در ذکر و یاد خدا بوده سود برده است.

آیت الله جاودان اظهار کرد: حالا فرض کنید فردی در شبانه روز ۱۸ ساعت در عبادت خداوند است و بعد هم ۲۰ دقیقه یا نیم ساعت باید بخوابد، اصلا از شدت خستگی خوابش برد، این خوابش روی حساب است و برای این است که بتواند آن ساعت عبادت را درست انجام دهد. یا اینکه گرسنه می شود و چند لقمه غذا می خورد که جان داشته باشد و بتواند عبادت کند، بنابراین این خواب و این غذا خوردن او نیز عبادت حساب می شود.

غفلت علت اصلی جهنمی شدن

این استاد اخلاق با اشاره به آیه ۱۷۹ سوره اعراف علت جهنمی شدن جهنمیان را غفلت دانست و گفت: خداوند در این آیه می فرماید: «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ؛ به یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم»، بسیاری از جن و انس به جهنم می روند اما اینجور نبوده که از اول اینها را خدا برای جهنم خلق کرده باشد.

وی افزود: در ادامه این آیه خداوند می فرماید: «لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا یَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ؛ ایشان را دلهایى است که بدان نمى‌فهمند و چشمهایى است که بدان نمى‌بینند و گوشهایى است که بدان نمى‌شنوند. اینان همانند چارپایانند حتى گمراه‌تر از آنهایند»، علت این است که دیگر اینها ادراکی ندارند و در پایان نیز می فرماید: «أُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ؛ اینان خود غافلانند.»، پس غفلت آنها را به اینجا رساند و جهنمی شدند.

 اولین قدم در بیرون آمدن از غفلت

آیت الله جاودان با اشاره به راه بیرون آمدن از غفلت گفت: اولین قدم از غفلت بیرون آمدن وقتی است که گناه نمی کنید. یعنی گناهی پیش آمده و جلوی شما است، اما چشم را می بندند و گناه نمی کنید، این چشم بستن شما یاد خدا و زیر پا گذاشتن غفلت است، که اگر غفلت بود به راحتی به گناه نگاه می کردید، مثلاً اگر عکس و فیلم مبتذل بود چشم را نمی بستید و نگاه می کردید.

وی ادامه داد: پس اولین قدم در مبارزه با غفلت این است که گناه نمی کنید. حالا اگر این گناه نکردن تمام شبانه روز شما را بگیرد نشان از این است که آن ایمان شما تا درجه ای رسیده که می تواند شما را کنترل کند و خیلی خوب است. ولو قدم اول است، کلاس اول است ولی در کلاس اول شما قبول شده اید، پس از همه گناهان پرهیز می کنید و اگر یک اشتباهی پیش آمد زود حلش می کنید و نمی گذارید بمانید و با خونسردی از کنارش رد نمی شوید. این درجه اول از عدم غفلت است و دیگر جز «هُمُ الْغَافِلُونَ» نیست.