زمان مطالعه: ۳ دقیقه

حجت‌الاسلام سید مهدی توکل در شرح دعای روز اول ماه مبارک رمضان گفت: ابتدا از خداوند می‌خواهیم که روزه ما روزه واقعی باشد. این گونه نباشد که فقط دهانمان را از خوردن و آشامیدن نگه داریم ولی چشم و سایر اعضای بدن ما مشغول به حرام باشند.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / دین و اندیشه: حجت‌الاسلام سید مهدی توکل، کارشناس احکام و محقق حوزه علمیه قم امروز چهارشنبه ۲۵ فروردین ماه ۱۴۰۰ در اولین روز از ماه مبارک رمضان، طی سخنانی درباره اهمیت روزه ماه مبارک رمضان و شرحی کوتاه از دعای روز اول این ماه مبارک پرداخت، که در ادامه مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.

اهمیت روزه گرفتن

خداوند متعال در قرآن در اهمیت روزه می‌فرماید:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ ای افرادی که ایمان آوردهاید! روزه بر شما مقرر شده، همان گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند مقرر شد؛ تا پرهیزگار شوید». (بقره / ۱۸۳)

باید توجه داشت که:
اول: خداوند در این آیه کسانی را مخاطب قرار می‌دهد که مؤمن هستند یعنی به او و دین او اعتقاد دارند و می‌خواهند به او نزدیک شوند در نتیجه کسانی که اعتقاد درستی به خداوند ندارند مشمول این خطاب نمی‌باشند و اصلا لیاقت ندارند که خداوند با آن‌ها صحبت کند.
دوم: سپس می‌فرماید: این روزه که بر شما واجب شده است این گونه نیست که فقط شما که امت رسول خدا ص هستید باید این سختی را تحمل کنید. امت‌های گذشته نیز می‌بایست روزه بگیرند. بنابراین تصور نکنید که تنها هستید.
سوم: علت روزه گرفتن این است که با تقوا شوید.

توضیح اینکه انسان یک دشمن بیرون دارد که شیطان است و یک دشمن درون که نفس اماره می‌باشد. حیله‌های دشمن بیرون، ضعیف و سست است: «إِنَّ کَیْدَ الشَّیْطانِ کانَ ضَعیفاً» (نساء / ۷۶) ولی قدرت نفس اماره بسیار قوی می‌باشد. «إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَهٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی» (یوسف / ۵۳)

بدی‌هایی که نفس انسان به آن امر می‌کند بسیار زیاد است مانند: نگاه به نامحرم، انتقام، دروغ، غیبت، دنیا پرستی، تکبر، نادیده گرفتن حقوق دیگران، مخالفت با خدا و… قدرت نفس اماره تا جایی زیاد است که باید از آن به خدا پناه برد: «إِلَهِی إِلَیْکَ أَشْکُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَهً وَ إِلَی الْخَطِیئَهِ مُبَادِرَهً وَ بِمَعَاصِیکَ مُولَعَهً وَ بِسَخَطِکَ مُتَعَرِّضَه» (بحار الانوار، ج ۹۱، ص ۱۴۳.)

باید قدرت و اقتدار این نفس را با نافرمانی‌ها شکست و به او اجازه نداد در برابر خداوند گردنکشی نماید. باید آن را ضعیف کرد به این گونه که آن را در سختی انداخت. روزه گرفتن یکی از آن راه هاست. وقتی نفس انسان می‌بیند که باید از صبح تا شب نه آب بنوشد و نه غذا بخورد و یکسری از محرمات روزه را انجام ندهد، اقتدارش کم می‌شود و جرأتش در برابر مخالفت با خدا ضعیف می‌گردد.

شرح دعای روز اول ماه مبارک رمضان

اللهُمَّ اجْعَلْ صِیامی فیهِ صِیامَ الصَّآئِمینَ، وَقِیامی فیهِ قیامَ الْقآئِمینَ، وَنَبِّهْنی فیهِ عَنْ نَوْمَهِالْغافِلینَ، وَهَبْ لی جُرْمی فیهِ یا الهَ الْعالَمینَ، وَاعْفُ عَنّی یا عافِیاً عَنِالْمُجْرِمین.

درخواست روزه واقعی

ابتدا از خداوند می‌خواهیم که روزۀ ما روزۀ واقعی باشد. این گونه نباشد که فقط دهانمان را از خوردن و آشامیدن نگه داریم ولی چشم و سایر اعضای بدن ما مشغول به حرام باشند. آیا ما واقعا به گونه‌ای روزه می‌گیریم که در روز قیامت در صف روزه دارا واقعی قرار گیریم؟

درخواست قیام و مناجات

سپس می‌خواهیم ما نیز همانند کسانی که در دل شب برای مناجات با خدا قیام می‌کنند و بر می‌خیزند همراه باشیم.

قیام کردن می‌تواند معنای دیگری هم داشته باشد همان گونه که خداوند می‌فرماید: «قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَهٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنی وَ فُرادی» (سبأ / ۴۶) یعنی باید لا اقل یک حرکت برای خدا انجام داد به این گونه که تصمیم بگیریم لا اقل در این ماه نمازمان را اول وقت بخوانیم، یا فلان گناه را برای همیشه ترک کنیم، یا عصبانیت را کنار بگذاریم و مانند آن.

درخواست نجات از غفلت و آمرزش گناهان

سپس می‌خواهیم مبادا در این ماه مبتلا به غفلت شویم و هنگامی آگاه شویم که مرگ ما فرا رسیده باشد و پرده از جلوی چشممان کنار رفته باشد که آن زمان دیگر کار از کار گذشته است همان گونه که خداوند می‌فرماید: «لَقَدْ کُنْتَ فی غَفْلَهٍ مِنْ هذا فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدیدٌ» (ق / ۲۲) بنابراین تا زمانی که فرصت باقی است باید از خواب غفلت بیدار شد و از نعمت عمر استفاده کرد.

و در خاتمه از خداوند می‌خواهیم که این قلب ما آلوده به گناه است و نور خدا نمی‌تواند به راحتی در آن قرار گیرد، پس خداوندا! گناه و جرم ما را ببخش تا بتوانیم از این ماه نورانی استفاده کنیم. زیرا در روایت است که در قلب انسان فقط باید نور و محبت خدا قرار گیرد نه غیر آن: «الْقَلْبُ حَرَمُ اللَّهِ فَلَا تُسْکِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَیْرَ اللَّه» (بحار الانوار، ج ۶۷، ص ۲۵.)

*اختصاصی عترتنا