زمان مطالعه: ۳ دقیقه

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / دین و اندیشه: حجت‌الاسلام سید مهدی توکل، کارشناس مذهبی به اهمیت ترحم به ایتام و دادن اطعام در شرح دعای روز هشتم اشاره نمود.

 اللّهُمَّ ارْزُقْنی فیهِ رَحْمَهَ الاْیتامِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ إِفْشَاءَ السَّلام وَ وَصُحْبَهَ الْکِرامِ بِطَوْلِکَ یا مَلْجَاَ الآمِلینَ؛ خداوندا! در این روز مهربانی به یتیمان، اطعام طعام ، بلند سلام کردن، و هم نشینی با بزرگان و نیکان را روزی ام گردان. ای پناهگاه آرزومندان.

توصیه به ترحم به ایتام و دادن اطعام

ابتدا از خداوند می‌خواهیم که نسبت به ایتام در ما ترحم ایجاد کند و این گونه نباشد که آن‌ها نسبت به ضروریات زندگی مانند، خوراک، پوشاک، بهره مندی از آموزش، تفریحات لازم و مانند آن مبتلا به مشکل باشند و ما هم نسبت به آن‌ها بی‌اعتنا باشیم. همچنین است در مورد تربیت صحیح آن‌ها و آشنا کردن آن‌ها با آموزه‌های دین.

رسول خدا ص در روایتی می‌فرماید: «هنگامی که یتیم گریه میکند عرش خدا به سبب آن به لرزه درمیآید» (بحار الانوار، ج ۱۲، ص ۵، ح ۱۲.)

سپس توفیق اطعام طعام را از خداوند می‌خواهیم. واضح است که هرچند منظور از این فقره از دعا مستمندانی هستند که به غذای کافی دسترسی ندارند. ولی در سطح وسیع‌تر اطعام مؤمنان در هر حال ثواب بسیاری دارد حتی اگر درآمد کافی برای تهیۀ غذا داشته باشند ولی به هر دلیلی گرسنه مانده اند.

مثلا خانم خانه مریض است و یا اغذیه فروشی بسته است و مانند آن. و حتی در مناسبت‌های مذهبی که نوعی بزرگداشت برای شعائر الهی محسوب می‌شود اطعام، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

روایاتی در مورد اطعام مستمندان

در مورد اطعام مستمندان روایات بسیار مهمی وجود دارد:
امام صادق ع می‌فرماید: «کسی که مؤمنی را اطعام کند تا سیر شود احدی از خلق خدا نمیداند چقدر در آخرت پاداش دارد، و نه فرشتگان مقرب الهی، و نه پیامبران مرسل، جز خداوند که پروردگار عالمیان است». (محاسن، ج ۲، ص ۳۸۹، ح ۱۷.)
واقعیت این است که علاوه بر زکات و خمس که بر همگان واجب است هر کسی باید سهمی خاص برای مستمندان و درماندگان در نظر بگیرد همان گونه که خداوند می‌فرماید: «وَ الَّذِینَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ * لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُوم» (معارج / ۲۴ و ۲۵)

سپس به توفیق سلام کردن اشاره می‌شود. سلام کردن به این معنا است که انسان‌ها به یکدیگر اطمینان می‌دهند که از ناحیۀ آن‌ها آسیبی به طرف مقابل نمی‌رسد، آسیب‌هایی مانند، تندخوئی، تهدید، دشمنی، انتقام، کینه توزی و مانند آن. بنابراین نباید سلام کردن فقط به عنوان کلمه‌ای برای شروع مکالمه به حساب آید و نباید این اثر مهم که در سلام است مورد غفلت قرار گیرد.

به همین دلیل در آیۀ قرآن آمده است که وقتی وارد خانه می‌شوید بر اهل خانه سلام کنید: (نور / ۶۱) به این معنا که اگر کسی وارد خانه می‌شود و از کار بیرون خسته است به اهل خود خاطرنشان کند که جز خوش خلقی و خوش رفتاری از او انتظار نداشته باشند.

اهمیت سلام کردن

به همین دلیل اهل بهشت وقتی همدیگر را می‌بینند به هم سلام می‌کنند (یونس / ۱۰) بیانگر اینکه در بهشت هیچ جای نگرانی، دلهره، دغدغه، خستگی، ملالت و مانند آن نیست و در آنجا آسایش و امنیت کامل حکمفرماست.

اینکه امروزه جمعی به جای سلام از کلماتی مانند درود بر شما و یا خسته نباشید و مانند آن استفاده می‌کنند کار اشتباهی است و آن بارِ معنایی اسلامی را ندارد.

ایجاد احساس امنیت در میان افراد جامعه حس همدلی را در میان آن‌ها رواج می‌دهد و موجب می‌شود اتحاد در میان ایشان به وجود آید. به همین دلیل از حضرت زهرا س روایت است که می‌فرماید: «خشروئی هنگام دیدن برادر مؤمن موجب می‌شود که بهشت بر فرد واجب شود». (تفسیر منسوب به امام حسن عسکری، ص ۳۵۴.)

درخواست همنشینی با افراد صالح

سپس از خداوند می‌خواهیم همنشینی با افراد کریم و بزرگ را نصیب ما نماید.  انسان از لحاظ خلقت دوست دارد با کسانی که با آن‌ها در ارتباط است هماهنگ باشد. به همین دلیل، نمازی که انسان در مسجد و در جمع می‌خواند با نمازی که در تنهایی می‌خواند فرق دارد. انسان در مسجد و در جماعت، رکوع و سجده را طولانی‌تر می‌کند، بین دو نماز همراه با سایر نمازگزاران تسبیحات و دعاها را می‌خواند. همچنین اگر کسی در میان جمعی باشد که همه اهل نماز شب و مناجات در دل شب باشند او هم تمایل پیدا می‌کند که همراه آن‌ها عبادت کند نه اینکه در میان آن جمع تا صبح به تنهایی بخوابد.

ضمنا از این دعا مشخص می‌شود که رفتار انسان‌ها باید به گونه‌ای باشد که اگر کسی با آن‌ها همراه می‌شود و یا آن‌ها را می‌بیند با دیدن آن‌ها به یاد خدا بیفتد.

*اختصاصی عترتنا