زمان مطالعه: 10 دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛ حجت‌الاسلام و المسلمین «حیدرعلی ایوبی» از شاگردان مرحوم آیت الله سعادت‌پرور (پهلوانی) در جلسه درس اخلاق مدرسه علمیه دارالشفاء قم که شب گذشته پنجشنبه ۱۲ بهمن ماه در این مدرسه برگزار شد، با بیان اینکه مسئله توحید و حرکت به سوی خدا خیلی مهم است، گفت: بعضی از آیات قرآن کوتاه اما خیلی عمیق و ژرف هستند که معنای گسترده‌ای دارند که خداوند در آیه ۵۱ سوره آل عمران می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ رَبِّی وَرَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ ۗ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ؛ همانا خداست پروردگار من و شما، او را بپرستید، که همین است راه راست.»

اهمیت مسئله توحید در سیر الی الله

این استاد اخلاق با بیان اینکه مسئله توحید خیلی مهم است، اظهار کرد: اگر ما در توحید موفق شویم و یک گام به پیش برویم و یک قدم برداریم خیلی لطف خدا شامل حال ما شده است. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان گفتند هر کس می‌خواهد در عقاید و همچنین در فضایل اخلاقی و عمل به احکام شرعی موفق شود باید زیر ساخت و زیر بنای توحید را مستحکم کند.

وی ادامه داد: طبیعتا یک بخشی از توحید، معرفت است و معرفت هم ممکن است با مطالعه تحصیل شود و به دست بیاید و کلاس بروید و استاد ببینید که با توحید آشنا شوید ولی همه توحید بخش معرفتی آن از این کانال تحصیل نمی‌شود بلکه بخش عمیق‌تر و مهمتر توحید با عبودیت و عبادت حاصل می‌شود.

اهمیت رسیدن به حقیقت عبودیت

این استاد حوزوی افزود: امام صادق (ع) در حدیث عنوان بصری وقتی که عنوان برای کسب معارف توحیدی به محضر حضرت رسید، رهنمود حضرت این بود که اگر خواهان علم هستید اول حقیقت عبودیت را پیدا کنید. نتیجه آن این است که اگر این لطف شامل حال ما شود و در این مسیر موفق و عبد خدا شویم و به عبودیت خالصانه برسیم، شهود توحید و وجدان توحید نصیب ما خواهد شد.

حقیقت توحید چیست؟

ایوبی با بیان اینکه حس کردن توحید در تمام وجود را حقیقت توحید دانست و گفت: یک وقت انسان در بحث توحید در این الفاظ و مفاهیم مشغول می‌شود و این خوب است و یک گام است و انسان را نزدیک می‌کند اما توحید به معنای حقیقی آنجایی است که توحید را بیابد و حس کند. قرآن نیز فرمود: «إِنَّ اللَّهَ رَبِّی وَرَبُّکُمْ فَاعْبُدُوهُ ۗ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ؛ همانا خداست پروردگار من و شما، او را بپرستید، که همین است راه راست.»

وی ادامه داد: یک وقت مفهوم آتش را تصور می‌کنید اما یک وقت آتش را لمس می‌کنید و این خیلی تفاوت دارد؛ یک وقت انسان می‌گوید تشنگی اما یک وقت حقیقت تشنگی را با وجودش حس می‌کند و واقعا تشنه است و این خیلی متفاوت است؛ حالا یک وقت می‌گوییم محبت یک معنا و مفهومی از محبت در ذهن ما می‌آید اما یک وقت حس محبت و علاقه را در وجود خود حس می‌کنید و این با هم فرق می‌کند. مهم این است که انسان این ربوبیت خدای سبحان را حس کند.

شعف خاص مرحوم آیت الله سعادت‌پرور در جلساتی معرفت الله

این استاد اخلاق با بیان اینکه مرحوم استادمان آیت الله سعادت‌پرور حقیقتا اینطور بودند، گفت: در خیلی از جلساتشان وقتی مباحث به بخش معرفت الله و یاد خدا می‌رفت ایشان یک شعف و وجد و حالت خاصی داشتند! مثلا کسانی یک محبوب دارد وقتی صحبت از آن محبوب می‌شود چهره او عوض می‌شود و شعله عشق در درونش شعله‌ور می‌شود.

وی ادامه داد: لذا در جلسات ایشان بیش از همه گریه می‌کردند! یعنی این پیوند و این احساسی که با خدا داشتند خیلی بروز و ظهور داشت و روز به روز هم عشق و معرفت و ارادت و محبتش به خدا بیشتر می‌شد. ایشان این محبت را احساس می‌کرد و به پیشگاه الهی عرض می‌کرد چه کسی محبت تو را چشیده باشد و چیز دیگری بخواهد جایگزین این محبت کند!

مهمترین راه نفوذ شیطان

ایوبی با بیان اینکه غفلت بدترین دشمن و مانع انسان در سیر الی الله است، گفت: خدا این راه را برای همه باز کرده است و همه را دعوت کرده و فراخوان داده که به این راه بیایید، مخصوصا در این ماه رجب و ماه شعبان فرصت‌ها بیشتر است ولی طبیعتا برخی چیزها ما را سرگرم می‌کند و از خدا ما را غافل می‌کند که غفلت زمینه نفوذ شیطان و جولان او در خیالات است و هر چه بیشتر انسان بتواند این غفلت را دور کند نجات می‌یابد، گویا این مضمون است که غفلت بدترین دشمنی با انسان را دارد.

وی افزود: وقتی انسان یاد خدا است و ذکر خدا را دارد حواسش به خدا است و منظور هم ذکر قلبی است و اصلا جای شیطان نیست، حتی شیطان امکان نفوذ در خیال و تفکر او را هم ندارد و چقدر خدای سبحان به ما تاکید کرده که بسیار یاد خدا باشید که قرآن در آیه ۴۱ و ۴۲ سوره احزاب می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا*وَسَبِّحُوهُ بُکْرَهً وَأَصِیلًا؛ ای اهل ایمان! خدا را بسیار یاد کنید و صبح و شام او را تسبیح گویید.»

وی ادامه داد: این آیه برای مرحوم آیت الله العظمی بهجت بسیار شیرین بود؛ اعاظم و بزرگان فهم و درکشان از ما بیشتر بود و متخلق بودند و وجدان می‌کردند و می‌یافتند.

ماه رجب؛ ماه استغفار و زدودن غفلت/ ذکر استغفار و توحید در این ماه

این استاد اخلاق ماه رجب را ماه استغفار و زدودن غفلت دانست و گفت: ماه رجب، ماه استغفار و ماه پاک شدن و زدودن از غفلت است؛ ماهی است که انسان باید یاد خدا را تمرین کند و بر آن مداومت داشته باشد. این استغفارها و ذکرهای توحیدی برای همین در ماه رجب آمده است و مانند این است که انسان را تطهیر می‌کند و او را به سوی یاد خدا می‌برد.

وی ادامه داد: اینکه گفتند در این ماه حداقل صد مرتبه سوره توحید را بگویید به همین دلیل است که این سوره توحید باعث می‌شود که درجات توحیدی انسان را بالا ببرد، مخصوصا کسانی که از راه غیر مفاهیم و الفاظ به توحید راه پیدا کردند خیلی این سوره برای آن‌ها شیرین است. به همین دلیل در ماه رجب به خواندن سوره توحید و استغفار سفارش شده است.

وی توصیه کرد: کسانی که گرفتار هستند در ماه رجب با استغفار خود را جلو ببرند و یک گام جلو بیایند و کسانی هم که زیاد آلوده و درگیر نیستند با ذکرهای توحیدی خود را پیش ببرند و جلو بیایند.

توصیه به خواندن دعای توقیع ناحیه مقدسه در ماه رجب

ایوبی با توصیه به اینکه در ماه رجب به خواندن دعای توقیع ناحیه مقدسه مداومت روزانه داشته باشید، گفت: مرحوم آیت الله سعادت‌پرور از علامه طباطبایی نقل می‌کردند که این توقیع امام زمان (عج) را که با این فراز «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَعَانِی جَمِیعِ مَا یَدْعُوکَ بِهِ وُلاهُ أَمْرِکَ الْمَأْمُونُونَ…» شروع می‌شود را حتما در ماه رجب بخوانید و بر آن مداومت داشته باشید.

وی ادامه داد: چه توصیفی از اهل بیت (ع) و اولیای خدا و از زبان امام زمان (عج) شده است که و به چه مقامی اینها را رسانده‌اند و فقط بیان شده است. بزرگان فراتر از ترجمه و الفاظ و معانی از این دعا متوجه می‌شدند! در دستورالعمل‌های بزرگان در ماه رجب این بود که این دعا را هر روز بخوانید و تا می‌توانید با حضور قلب باشد.

وی توصیه کرد: بهترین زمان هم برای خواندن این دعاها بعد از نماز و تهجد است که انسان آمادگی خوبی دارد تا این دعاها را بخوانید، خصوصا بعد از نماز آن معنویت و توجه به نماز باعث حضور قلب در انسان شده و انسان را آماده کرده است و این زمان مناسبی است که بعد از نماز به عنوان تعقیبات این دعا را بخواند و از خدا هم این حضور قلب را بخواهید.

با مداومت و توجه از الفاظ دعا به حقیقت آن برسید

این استاد حوزوی با بیان اینکه از دعا خواندن لفظی به عمق آن بروید، اظهار کرد: طبیعتا انس و خواندن این دعاها یک آمادگی و علاقه‌ای در ما ایجاد می‌کند که انسان اول مجازی و لفظی الفاظ دعا را می‌گوید و آرزو هم می‌کند که خدایا چه زمانی می‌شود که اینها را بفهمم و به حقیقت آن برسم، و این در ابتدا خوب است اما سعی کنید به حقیقت و عمق آن بروید و برسید.

وی ادامه داد: خیلی مواقع انسان از خدا تقاضا می‌کند که تا چه زمانی باید کورکورانه این دعاها را بخواند و متوجه نشود، اما با مراقبه و مداومت می‌تواند در حد خودش به عمق آن هم رسید.

وی افزود: این مهر و محبت اهل بیت (ع) که در دل ما است لطف خدا است و یک گام موثر برای راهیابی به خدا است و نباید این را از دست داد اگر همین لطف الهی را پاس بداریم و شاکر باشیم بدانید که درجات بعدی را هم می‌آورند.

رسیدن به حقایق ماه رجب با استغفارهای وارده در این ماه

ایوبی استغفار در ماه را رجب را وسیله‌ای برای برطرف شدن موانع دانست و اظهار کرد: یک حقایقی در این ماه رجب است که با این استغفارها این موانع برطرف می‌شود و انسان به این حقایق می‌رسد و درک می‌کند. گاهی انسان یک گناهانی کرده و بلاهایی سر خود آورده است و این استغفار به او کمک می‌کند.

وی ادامه داد: خوش به حال کسانی که از جوانی دائم مراقب بودند که مرتکب گناه نشوند و حقی ضایع نکنند و حرفی که دلی را می‌شکند نگویند و گرفتار غفلت نشوند.

گناه روی گناه دل را رسوب و ایجاد غفلت می‌کند

این استاد اخلاق با اشاره به خطر گناه روی گناه اظهار کرد: گناه روی گناه در دل انسان رسوب می‌کند و مانع توفیقات می‌شود و آدم می‌بیند که سالهاست زمین گیر شده و پیشرفت نمی‌کند و هر چه در ذهنش هم می‌گردد چیزی پیدا نمی‌کند که مانع چه بوده است در صورتی که همین گناهان روی هم بوده و خودش متوجه نمی‌شود.

وی افزود: ما روزبه‌روز ساخته‌تر می‌شویم و شاکله قلب و جان ما شکل می‌گیرد اگر همین امروزمان را مواظبت کردیم و مراقب بودیم و نگذاشتیم پوچ و هیچ شود یک آجری و ملاتی بر ساختمان وجودی خود اضافه کردیم و این اثر دارد؛ ولی اگر خدایی نکرده امروز را یا این ساعت از عمر را خراب کردیم، برای ساعت بعد ضرر است؛ چون فردا روی امروز ساخته می‌شود.

وی ادامه داد: علامه طباطبایی زیاد تأکید می‌کردند و می‌گفتند که من هر شب می‌فهمم روز من چگونه بود؟ هر چند ایشان در یک سطح بالایی از ما بود و در آن سطح حرف می‌زدند ولی می‌گفتند می‌فهمم امشب در دل شب در تهجدم خوب ارتباط گرفتم و ارتباط وجودی من با خدا خوب برقرار شده است؛ اینجا متوجه می‌شوم که امروزم که گذشته، خوب بوده است که الان دارم نتیجه آن را می‌گیرم. این سخن علامه معلوم می‌شود گناهی، خطایی و خلافی در روز نکرده‌اند و آن را شب حس می‌کردند؛ ما هم چاره‌ای نداریم و باید کاری کنیم که روزمان را به غفلت نگذرانیم.

مهمترین توصیه علامه طباطبایی

ایوبی به مهمترین توصیه علامه طباطبایی اشاره و اظهار کرد: برای همین آیت‌الله بهجت این همه در سکوت و مراقبه بودند یا علامه طباطبایی این‌قدر ساکت بودند و حتی چشمشان را از چیزهای حلال هم می‌بستند و در خودشان بودند و وقتی هم از ایشان می‌پرسیدند چه‌کار می‌کنید؟ می‌فرمودند: مراقبه، مراقبه، مراقبه؛ بنابراین راه این است، سازوکار و حقایق این است. چطور سازوکار کسب حقایق علمی رفتن به کلاس و مطالعه و استاد داشتن است، اینجا هم ساز‌وکار رسیدن به حقایق معنوی، مراقبه و مواظبت است، این گوش خیلی نباید در اختیار هر حرفی قرار گیرد و این فضا در ماه رجب و ماه شعبان زیاد است و خدا می‌خواهد ما را به این فضا بیاورد.

اهمیت مراقبه در دور شدن از غفلت

این استاد حوزه علمیه به بیان اینکه با مراقبه خود را از غفلت جدا کنید، گفت: آیت‌الله بهجت در روضه‌ها که می‌نشستند هم گوششان به این مجلس و روضه بود و هم دلشان جای دیگر بود و هم دائم در حال ذکر خدا بودند؛ ما هم اگر بخواهیم در این مسیر گام برداریم و پیشرفت کنیم سازوکارش همین است که غفلت نکنیم و مراقبه کنیم. باید هر چه بیشتر شبانه‌روز خود را از غفلت جدا کنیم و توجه و تمرکز و حالت مراقبه داشته باشیم تا به فیوضات معنوی برسیم، لذا به همین دلیل به ما گفتند ذکر لفظی، ذکر قلبی و استغفار داشته باشید، به همین دلیل توصیه شده در ماه رجب ۱۰ هزار بار سوره توحید را بخوانید و شب‌ها هزار مرتبه لا اله الا الله بگویید.

وی افزود: اولیای الهی می‌خواستند یک‌ جوری دست ما را بگیرند و سر این سفره بیاورند که کم کم انسان با خدا مأنوس شود که اگر مأنوس شد دیگر با غیر خدا بی‌تفاوت و بی‌انگیزه می‌شود و زهد پیدا می‌کند. قرآن نیز در آیه هشتم سوره انفال می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَیٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ؛ مؤمنان حقیقی آنانند که چون ذکری از خدا شود دلهاشان ترسان و لرزان شود و چون آیات خدا را بر آن‌ها تلاوت کنند بر مقام ایمانشان بیفزاید و به خدای خود در هر کار توکل می‌کنند.» هم قرآن و هم زندگی پیامبر(ص) و امامان و اولیای خدا این‌گونه بوده است.

این استاد اخلاق تصریح کرد: آن عزیزانی که با شهدا و رزمندگان بودند می‌دیدند که شهدا هم این‌گونه بودند و اهل ذکر و عاشق خدا بودند؛ جوانانی که اصلاً خستگی و زدگی برای آن‌ها معنا نداشت و نتیجه‌اش رسیدن به فیض شهادت بود و خیلی راحت و شیرین روی مین می‌رفتند.

وی ادامه داد: در حالات مرحوم آیت‌الله سیدجمال گلپایگانی و دیگران است که به قبرستان‌ها می‌رفتند و ترس و وحشتی هم نداشتند و بعضی‌ها هم داخل قبر می‌رفتند و با قبر انس می‌گرفتند؛ حالا فرق نمی‌کند در حجره و جبهه و منزل یا قبرستان باشد مهم آن انس و دل‌کندن از اهل دنیاست که قرآن در آیه ۲۹ سوره ابراهیم می‌فرماید: «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّیٰ عَنْ ذِکْرِنَا وَلَمْ یُرِدْ إِلَّا الْحَیَاهَ الدُّنْیَا؛ بنابراین از کسانی که از یاد ما روی گردانده‌اند و جز زندگی دنیا را نخواسته‌اند، روی بگردان.»  سازوکار کسب معنویات و شهود و وجدان همین است و معلوم است ذره‌ای انسان اگر بخواهد تظاهر و خودنمایی کند و خودی را سر زبان بیندازد خدا او را خنثی می‌کند، اصلاً آدم این کارها را می‌خواهد بکند که از غیر خدا جدا شود نه خودنمایی کند.

در منزل مصلی داشته باشید

ایوبی با توصیه به اینکه در منزل مصلی داشته باشید، گفت: مستحب است که در منزل و محل زندگی مصلی داشته باشیم، مسجدِ بیت در منزل داشته باشیم که یک جای خاصی در منزل انتخاب کنیم و آنجا نماز و دعا بخوانیم.

اهمیت حضور قلب در نماز و راه کسب آن

این استاد اخلاق با اشاره به اهمیت حضور قلب در نماز و راه کسب آن اظهار کرد: برخی در نماز هر کار می‌کنند و تلاش می‌کنند که حضور قلب و خشوعی داشته باشند نمی‌شود؛ چون این ذهن و قلب و جان درگیر است و برای همین است وقتی از آیت‌الله بهجت و علامه طباطبایی می‌پرسیدند برای کسب حضور قلب در نماز چه‌کار کنیم می‌فرمودند قبل از نماز و بیرون از نماز و در طول روز باید یاد خدا و ذکر خدا را داشته باشید تا در نماز این یاد اوج بگیرد، اما اگر در طول روز به غفلت بگذرانید معلوم است که این دل موقع نماز هم همان جاهای غفلت‌زا درگیر و اسیر است و نمی‌تواند در نماز حضور قلب داشته باشد و نمی‌شود این دل را از آنحا جدا کرد.

وی توصیه کرد: تا جوان هستید و فرصت دارید و تا این مهر و محبت خدا و اهل بیت(ع) در دلتان است و آرزوهایتان اینهاست خود را بسازید. اینها را هم از خدا بدانید و اگر اینها را حفظ کردید و بهره گرفتید پذیرای هدایت الهی می‌شوید و خدا هدایت شما را بیشتر می‌کند. هر چه تقوا بیشتر شود انسان از گناه و معصیت وحشت دارد و واقعاً زبانش به غیبت باز نمی‌شود و یک‌ دفعه یک هشداری از درون به او می‌دهند و نمی‌گذارند اصلاً غیبت کند، اما خدایی نکرده اگر انسان رها باشد و در غفلت فرو برود مورد هدایت خاص قرار نمی‌گیرد.

به حقیقت و باطن ذکر برسید

ایوبی با بیان اینکه بر ذکرهای لفظی و زبانی مداومت داشته باشید تا به عمق آن برسید، گفت: عزیزان همین ذکرها و دعاها و توسلات و مراقبه‌ها و نماز شب‌ها و نافله‌ها اینها را باید داشته باشید و از همین کانال‌ها کم کم سعی و تقاضایتان این باشد که به حقیقتش برسید. تلاش کنید از این پوسته و این الفاظ عبور کنید و به باطن آن برسید.

وی ادامه داد: خدا هم فضلش زیاد است و منتظر ما است؛ ولی ما باید اهلیت و ظرفیت پیدا کنیم که خدا به ما عنایت کند و این‌طور نیست که خدا بخیل باشد نخواهد الطافش را به کسی ندهد این الطاف الهی مثل خورشید است که می‌تابد و حالا بستگی دارد هر کس بر اساس ظرفیت خودش از این نور بهره می‌گیرد.

شب‌های پایانی ماه رجب را قدر بدانید

استاد حوزه علمیه گفت: این شب‌های باقی‌مانده ماه رجب را قدر بدانید ولو اینکه گاهی کسل و بی‌حال هستید؛ اما بلند شوید پیش خدا بروید و التماس کنید بالاخره در باز می‌شود. آیت‌الله بهجت تأکید می‌کردند کاری کنید یک قطره اشک در سحر از چشم شما بیایید که جز بکائین سحر باشید.

گزارش جلسه: محسن سلطان احمدی

*منبع: ایکنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات