زمان مطالعه: ۴ دقیقه

حجت‌الاسلام سید مهدی توکل در شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان گفت: ذهن انسان باید الهی باشد و اصولا همین علمی که در ذهن انسان است باید اتصالی به خدا داشته باشد تا دارای برکت باشد.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / دین و اندیشه: حجت‌الاسلام سید مهدی توکل، کارشناس احکام و محقق حوزه علمیه قم امروز جمعه ۲۷ فروردین ماه ۱۴۰۰ در سومین روز از ماه مبارک رمضان، پنج نکته را در شرح دعای روز سوم ماه مبارک بیان کرد، که در ادامه متن آن را می‌خوانید؛

شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان

اللهُمَّ ارْزُقْنى‏ فیهِ الذِّهْنَ‏وَالتَّنْبیهَ، وَباعِدْنى‏ فیهِ مِنَ السَّفاهَهِ وَ التَّمْویهِ، وَاجْعَلْ لى نَصیباً مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فیهِ، بِجُودِکَ یا اجْوَدَ الْأَجْوَدین‏؛ خدایا! در این ماه، فهم و آگاهى را روزیم کن، و از کم عقلى و بى‏اطّلاعى دورم کن، و از هر خیر و نیکى که در این ماه نازل مى‏شود بهره‏اى برایم قرار ده، اى بخشنده‏ترین بخشندگان‏.

درخواست هوش و ذهن الهی 

ابتدا از خداوند می‌خواهیم که به ما هوش و ذهن الهی مرحمت فرماید. ذهن و حافظه یکی از بزرگترین نعمت‌های الهی است. کسانی که به بیماری آلزایمر که همان فراموشی هست مبتلا هستند گاه به جایی می‌رسند که از انجام کمترین کارهای روزمره ناتوان می‌شوند، مسیر خانه را گم می‌کنند، قیمت و ارزش پول را نمی‌شناسند و حتی نام خود را از یاد می‌برند و نزدیکان خود را نیز به جا نمی‌آورند.

فرق علم با برکت و بی اثر

ذهن انسان باید الهی باشد و اصولا همین علمی که در ذهن انسان است باید اتصالی به خدا داشته باشد تا دارای برکت باشد. همان گونه که امام صادق(ع) می‌فرماید: «الْعِلْمُ نُورٌ یَقْذِفُهُ اللَّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشَاءُ؛ علم، نوری است که خداوند در قلب و حافظۀ هر کس که بخواهد و او لایق باشد قرار می‌دهد».(مصباح الشریعه / ۱۶).

اگر نورانیت از علم دور شود، برکت از آن علم رخت بر می‌بندد، در نتیجه انسان گاه به علم خود عمل نمی‌کند، موعظه‌اش در دل دیگران اثر نمی‌گذارد، مردم آنچه او می‌گوید را فراموش می‌کنند. اینها به سبب این است که حافظه و ذهن او خدایی نیست در نتیچه آنچه در آن قرار می‌گیرد نیز برکت الهی را دارا نیست.

لزوم عقل الهی در کنار ذهن و هوش الهی

اضافه بر آن، عقل انسان که در پرتو همین ذهن و حافظه است هم باید رنگ الهی داشته باشد. زیرا هوشی که فقط به درد رسیدن به نعمت‌های زودگذر دنیوی بخورد که انسان با انواع حیله‌ها سعی کند دنیای بهتری داشته باشد ولی سرانجام به عذاب آخرت مبتلا شود هوش و عقل به حساب نمی‌آید.
اینجاست که علما و بزرگان عقیده دارند که یکی از علت‌های ضعف حافظه این است که در این ذهن که نعمت الهی است گناه و غیر خدا رخنه کند.

درخواست هوشیاری و نجات از غفلت

دوم اینکه از خداوند می‌خواهیم که اهل هوشیاری و آگاهی باشیم نه اهل غفلت و بی‌خبری. اگر انسان از خدا غافل شود و مرگ را فراموش کند، به این دنیا وابسته می‌شود و به انواع گناهان مبتلا می‌گردد.

عجیب است که چگونه انسانی که ملائکه‌ای اعمال او را ثبت می‌کنند، زمین بر اعمال او شهادت می‌دهد، معصومین و امام زمان از اعمال او باخبر هستند و از همه بالاتر خدا از نیات و آنچه انجام می‌دهد باخبر است می‌تواند به غفلت مبتلا شود. اینجاست که رسول خدا می‌فرماید: «عَجَبٌ لِغافِلٍ ولیسَ بمَغفولٍ عَنهُ» (امالی مفید، ص ۷۵، حدیث ۹).

درمان غفلت به این است که انسان لحظه‌ای از یاد خدا غافل نشود همان گونه که خداوند به رسولش می‌فرماید: «وَ اذْکُرْ رَبَّکَ فی نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَ خیفَهً… وَ لا تَکُنْ مِنَ الْغافِلینَ؛ پروردگارت را در درون خود، از روی تضرّع وخوف یاد کن… و از غافلان مباش». (اعراف / ۲۰۵).

درخواست دوری از گناه و کار سفیهانه ای

سپس از خدا می‌خواهیم ما را از هر کاری که سفیهانه و نابخردانه است دور نماید.

گناه از مصادیق برجستۀ حماقت است که لذتش زود از بین می‌رود و گرفتاری‌هایش برای انسان به جا می‌ماند. گاه انسان توفیق توبه ندارد، گاه توبه‌اش واقعی نیست و گاه علاوه بر توبه خداوند او را تنبیه نیز می‌کند تا دیگر آن گناه را تکرار نکند.

چه بسا گناهانی که یک لحظه انجام می‌شود و آبروی انسان را برای مدت‌ها از بین می‌برد. آیا این گناه سفیهانه نیست؟

درخواست خیر الهی

سپس می‌خواهیم که خداوند از هر خیری که در این روز بر اهلش نازل می‌کند ما را نیز بی‌نصیب نسازد. خداوند نور است «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» (نور / ۳۵) و ما اگر نصیب کافی از آن نور نداریم به این دلیل است که خود در حجاب هستیم. نعمت توجه در نماز، رزق حلال، اشتیاق به عبادت، رزق وسیع، آرامش و ده‌ها و صدها خیر و نعمت دیگر.

در خاتمه خدا را به سخاوتمندی‌اش که کسی از او سخاوتمندتر نیست قسم می‌دهیم که ما را مشمول عنایات خودش قرار دهد. خداوند هم قدرتش در اعطای نعمت‌ها بی‌نهایت است، هم اشتیاق به بخشیدن نعمت دارد، هم بدون عوض می‌بخشد، هم به مقدار نیاز و لیاقت افراد، علم دارد و هم در برابر اعمال ناچیز آن‌ها از ده تا هفتصد برابر و بیشتر را به آن‌ها بر می‌گرداند.

*اختصاصی عترتنا