زمان مطالعه: 3 دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛آیت‌الله روح‌الله قرهی، استاد اخلاق و عرفان اسلامی شهر تهران، بامداد جمعه، ۱۱ آذرماه در جلسه ماهانه مناجات سحرگاهی حسینیه ماه مدینه تهران، درباره اهمیت بیداری نیمه‌شب و سحرخیزی گفت: اوقات و ایام عمر صورت ظاهرش یکی است ولی پروردگار عالم اوقات را برای بشر تقسیم کرده است و حالاتی را برای این ساعات و اوقات قرار داده است.

وی ادامه داد: یکی از تقسیم‌های ساعات عمر انسان، شب است، به‌خصوص نیمه‌شب و یکی از ساعات اخص نیمه‌شب، شب جمعه است که در شب جمعه تمام ملائکه از باب رحمت و مغفرت بر انسان هبوط می‌کنند.

این استاد اخلاق و عرفان اسلامی با اشاره به نظریه ابن سینا درباره خواب گفت: اساس این است که نیمه‌شب به بعد چون انسان سر شب شروع به استراحت برای بدن می‌کند و خود خواب سباط است که پروردگار عالم برای بدن این خواب را قرار داده است، ولی خواب یک خصوصیتی هم دارد که ابن سینا یک اشاره‌ای راجع به خواب دارند که می‌گوید خواب اولش به غیر اختیار است و وسطش به غیر اختیار و نهایت آن به اتمام اختیار است.

بی اختیار بودن خواب و بیداری با اختیار

آیت‌الله قرهی با بیان اینکه خواب بی اختیار است، گفت: خواب در صورت اول غیر اختیاری است و انسان خوابش بیاید می‌خوابد و دست خودش نیست ولو نشسته باشد به خودی خود انسان خوابش می‌برد، اما با اینکه خواب بی‌اختیار است انسان آن را به اختیار در آورد و آن هم در اوج خواب، بیدار شود. یعنی وقتی انسان خوابید دیگر بدن عادت کرده؛ حالا اگر اول خواب کسی صدا کند از خواب بیدار می‌شود اما اگر خوابش رفته و در اوج خواب باشد و به انسان بگویند بلند شود این بیدار شدن مهم است و مجاهده است. آن هم بیدار شود برای خلوت کردن با پروردگار عالم در آن ساعاتی که همه خواب هستند.

وی ادامه داد: حسب نظم پروردگار عالم، شب برای خواب و استراحت است و این نظم است؛ در این نظم نیز پروردگار عالم می‌گوید تو برای من هستی بیدار شو و قیام کن. چون تو را برای خودم خلق کردم.

توصیه قرآن به بیداری و تهجد در شب

آیت‌الله قرهی با اشاره به توصیه قرآن نسبت به تهجد شبانه اظهار کرد: قرآن نیز تأکید بر این بیدار شدن کرده و می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَهً» حالا باید در دل شب بیدار شوید و قیام کنید. برای همین است که یک مجاهده می‌خواهد، لذا برخی از عرفا تعبیری دارند از جمله ملامحسن فیض کاشانی که می‌فرمایند خود فتهجد یک نوع جهاد است؛ یعنی یک نوع جهاد با نفس است که انسان بتواند برای خدا در اوج خواب برخیزد، این خوابی که الان بر من غلبه و احاطه کرده است و الان شیرینی خواب است و لذتی که الان در بستر دارد را رها کند و بیدار شود که این را مجاهدت می‌گویند.

وی افزود: اینکه می‌گویند قیام در دل شب، یک دلیلش این است که وقتی قیام می‌کنید یعنی بر خواب غلبه پیدا می‌کنید و به تعبیر ملامحسن و دیگر عرفای عظیم‌الشأن دیگر که هر کدام به یک مطلب ظریفی اشاره فرمودند، این است که بر خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید. این نکته خیلی مهمی است که از غلبه بر خواب ظاهری بر خواب غفلت هم غلبه پیدا می‌کنید.

دو هدف مهم از بیداری در شب

آیت‌الله قرهی در پایان با اشاره به دو هدف مهم از بیداری و قیام در شب گفت: پس اصل بیداری نیمه شب قاعده‌اش این است که این خواب را وقتی بر آن غلبه پیدا کردید، این غلبه عامل شود که از خواب غفلت هم بیدار شوید، که اگر کسی از خواب غفلت بیدار شد کار تمام است، که بدترین خواب هم خواب غفلت است. پس هدف اول در قیام در نیمه شب جهاد با نفس و هدف دوم از خواب غفلت بیدار شدن است.