زمان مطالعه: 3 دقیقه

به گزارش عترتنا؛ آیت‌الله «عبدالله جوادی آملی» روز گذشته چهارشنبه ۲۸ آذرماه در جلسه این هفته درس اخلاق خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد به شرح حکمت ۱۴۸، ۱۴۹ و ۱۵۰ نهج‌البلاغه پرداختند.

جنگ دائمی با نفس تا لحظه مرگ

این مرجع تقلید بیان داشتند: امیرالمومنین علیه السلام می فرماید انسان تا زنده است، در جنگی دائمی قرار دارد و آن جنگ با نفس است؛ جهاد با نفس وظیفه‌ای دینی است که مستلزم حفظ ابزار و سلاح معنوی، مانند اراده و تقواست. نفس انسان دارای قوای متعددی است که گاه با یکدیگر در تضاد قرار می‌گیرند؛ مثلاً قوه شهوت و غضب که عقل و خرد همواره باید بر آنها مسلط باشند.

عقل؛ شمشیر انسان در جهاد با نفس

معظم له اظهار داشتند: در جهاد با نفس، انسان مجهز به شمشیر عقل است که باید بر قوای مخالف همچون غضب، شهوت، جاه‌طلبی و طمع نسبت به مال و حقوق دیگران غلبه کند، در درون انسان گرایش‌هایی مانند خودخواهی وجود دارد که همواره نیازمند مقابله است؛ به ما دستور داده شده: «جَاهِدُوا أَهْوَاءَکُمْ کَمَا تُجَاهِدُونَ أَعْدَاءَکُمْ»؛ همان‌گونه که با دشمن بیرونی می‌جنگید، باید با دشمن درونی نیز مبارزه کنید. مهم آن است که بدانیم این دشمن درونی چیست و چگونه باید با آن مقابله کرد.

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود بر اهمیت قدر و جایگاه انسان تاکید داشته و ابراز داشتند: امام علی در حکمت ۱۴۸ و ۱۴۹ می‌فرمایند: «الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ»؛ یعنی شخصیت انسان زیر زبان او پنهان است و با سخنانش آشکار می‌شود. هرکس در سخن گفتن، خود را نشان می‌دهد و اگر قدر خود را نشناسد، خود را هدر خواهد داد، هَلَکَ امْرُؤٌ لَمْ یَعْرِفْ قَدْرَهُ.

موعظه چیست؟

معظم له سپس به شرح حکمت ۱۵۰ نهج البلاغه پرداختند و بیان داشتند: فردی از امام علی علیه السلام درخواست موعظه کرد، و حضرت فرمایشاتی به ایشان دارند، موعظه، سخنرانی عادی نیست؛ بلکه تأثیری است عمیق بر قلب و جان افراد؛ خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿ قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَهٍ﴾. حضرت نیز در پاسخ به درخواست موعظه، سخنانی بیان کردند که محور آن لزوم عمل همراه با یقین است.

امید را با آرزو اشتباه نگیرید!

حضرت آیت الله جوادی آملی اظهار داشتند: لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَهَ بِغَیْرِ عَمَلٍ: فردی که امید به آخرت دارد، نباید بدون عمل صرفاً آرزو کند. او باید در دنیا مانند زاهدان سخن بگوید و مانند عاشقان عمل کند. یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ، وَ یَعْمَلُ فِیهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِینَ، چنین کسی باید شکر نعمت‌های گذشته را به جا آورد، به اعمال خود بیافزاید، و از فرصت باقی‌مانده بهره گیرد. یَعْجِزُ عَنْ شُکْرِ مَا أُوتِیَ، وَ یَبْتَغِی الزِّیَادَهَ فِیمَا بَقِیَ، نباید به دیگران امر به نیکی کند، اما خود عمل نکند. یَنْهَی وَ لَا یَنْتَهِی، وَ یَأْمُرُ [النَّاسَ بِمَا لَمْ یَأْتِ] بِمَا لَا یَأْتِی.

معظم له بیان داشتند: بسیاری از افراد آرزوهای خود را با امید اشتباه می‌گیرند، اما این دو از اساس متفاوت‌اند. ابتدا باید تفاوت این دو را شناخت، اشتباه گرفتن این دو می‌تواند باعث انحراف شود، امید نتیجه تلاش و فراهم آوردن مقدمات است و آرزو، هوسی بی پایه است، باید مراقب بود که به جای امید خود را به آرزو مشغول نکنیم.

ایشان اظهار داشتند: داشتن یقین مانند داشتن شمشیری برنده است. اگر کسی با یقین در برابر شک و تردید شکست بخورد، خطای بزرگی مرتکب شده است. سخنان خداوند، پیامبر و اهل‌بیت عصمت و طهارت، یقین مطلق‌ و صد درصدی است، در حالی که سخنان و وعده‌های دیگران تنها بر گمان و ظن استوار است. بنابراین، نباید کسی با داشتن یقین شکست بخورد.