زمان مطالعه: 3 دقیقه

محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاه و مفسر قرآن کریم، در نشست مجازی که امروز ۱۸ دی‌ماه، با موضوع «ارتباط خالصانه با خداوند» برگزار شد، در اهمیت اخلاص اظهار کرد: خلوص در ارتباط با خداوند به معنای یک‌دستی و یک‌رنگی است، حالتی که تمام وجود آدمی رنگ خدا می‌گیرد و از غیر خداوند چیزی در وجودش باقی نمی‌ماند؛ همان حالتی که هدف خلقت است.

اخلاص در اندیشه انسان مخلص

وی افزود: اندیشه انسان مخلص تمام و کمال خداگونه است و جز در مسیر خدا و برای خدا نمی‌اندیشد و قلبش جز برای خدا و عمل به فرمان‌های او نمی‌تپد. همچنین بلندای مخلص بودن، دست‌یافتن به مقام «مخلَصان» است که شیطان به این گروه از بندگان پروردگار دسترسی ندارد و امکان بر زمین زدن آنان برایش میسر نیست. خداوند این مورد را در آیه ۳۹ و ۴۰ سوره «حجر» اشاره کرده و فرموده است: «قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغۡوَیۡتَنِی لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَأُغۡوِیَنَّهُمۡ أَجۡمَعِینَ؛ إِلَّا عِبَادَکَ مِنۡهُمُ ٱلۡمُخۡلَصِینَ؛ ابلیس ] گفت: پروردگارا، به خاطر آنکه مرا [به دلیل سجده نکردن براى آدم] محروم نمودى،[من نیز] قطعاً در زمین [بدى ها را] براى آنها (آدمیان) مى‌آرایم و تمامى آنها را گمراه خواهم کرد، مگر [آن دسته] بندگانت که نابِ برگزیده اند.»

انصاری تصریح کرد: انسان مخلص هرگز در انتظار مدح، ثنا، تشویق و تشکر دیگران نیست. اگر آدمی متوجه شود که متوقع است تا دیگران برای خدمت او به خلق، تشویقش کنند و مقام و منصبی به او بدهند، مشخص می‌شود بویی از اخلاص نبرده است. آری، «اخلاص» حقیقت بندگی، کمال و شکوه‌مندی آدمی و یگانه راهی است که دست انسان را به دامن حق می‌رساند و او را به بارگاه جلال و جمال خداوندی راه می‌دهد. هیچ مسیر دیگری جز اخلاص برای اتصال به ذات حق وجود ندارد. البته مسلم است که اخلاص درجاتی دارد و هر مرتبه‌اش انسان را به بخشی از مقصود می‌رساند؛ اما راه، راه اخلاص است.

منظور از خلوص

این مفسر قرآن کریم در خصوص واژه «خلوص»، بیان کرد: می‌دانیم که واژه «خلوص» به‌ معنای عاری‌بودن از هرگونه شوب و اختلاط است؛ چنانکه لغویون عرب مثال می‌زنند: «اَللَّبَنُ‏ الْخالِصُ‏، غَیْرُ مَشُوبٍ بِشَی‏ءٍ»؛ شیر خالص شیری است که با هیچ‌چیز مخلوط نشده و هیچ‌شیء خارجی در آن وارد نشده باشد. اظهار عجز و نیاز به درگاه خداوند سبحان، فقط زمانی مؤثر است که با خلوص کامل همراه باشد. در غیر این صورت، حلقه اتصال میان بنده و خالق رزاق کامل نمی‌شود و نتیجه مطلوب از آن به‌دست نمی‌آید.

وی ادامه داد: گاه انسان خداوند را می‌خواند، اما حتی خود درست نمی‌داند که او را می‌خواهد یا نه؛ به‌ بیان‌ دیگر، طلب در درون او نهادینه نشده و تشنگی و نیاز تمام وجود وی را پر نکرده است. گاه نیز انسان به خدا رو می‌کند، اما به برآورده‌شدن حاجت خود از سوی خدا باور قطعی و اعتماد کامل ندارد. درواقع، او قدرت الهی را نشناخته و از لحاظ فکری به این باور نرسیده است. در یک کلام اخلاص عبارت از آن است که انسان عیار عمل خویش را پسند خدا قرار دهد و پسند خلق را در نظر نگیرد. انسان مخلص در کار خود منتظر تأیید و تشویق دیگران نمی‌ماند و ستایش یا مذمت مردم تأثیری در اراده او ندارد.

انصاری در پایان گفت: از همین جاست که هرکس می‌تواند عیار عمل خود را بسنجد و میزان خلوص کار خود را تعیین کند. گاه انسان عمل نیکی انجام می‌دهد اما هیچ بازخوردی از مردم نمی‌گیرد و صدای تشویق ایشان را نمی‌شنود؛ پس کار را رها می‌کند و عطای آن را به لقایش می‌بخشد. همین طور ممکن است پس از انجام کار، سرزنش مردم به سوی او سرازیر ‌شود. همین طعنه‌ها و کنایه‌ها او را سست کرده و ادامه کار را متوقف می‌کند. بنابراین این انسان مفهوم اخلاص را درک نکرده است و هنوز نگران تأیید خلق است.

*ایکنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات