زمان مطالعه: 5 دقیقه

به گزارش عترتنا؛آیت الله «روح الله قرهی» از اساتید برجسته اخلاق شهر تهران، امشب دوشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در مسجد شهید هرندی تهران برگزار شد، در تبیین اینکه خیر و شر چیست، گفت: بعد از مقدماتی که در جلسات اخلاق سال‌های گذشته بیان شد آن مقدمات در تفهیم این مطالب خیلی اثر دارد. حالا خیر چیست و چه چیز را عنوان خیر می‌گویند؟

خیر و شر انسان را فقط خدا می‌داند

این استاد اخلاق شهر تهران بیان کرد: اولاً عزوجل به انسان بیان می‌کند که متأسفانه شما خیر را در ظواهر می‌بینید! اما اگر عقل حاکم شود و کسی عاقل باشد می‌داند هر چه از ناحیه خدا به او برسد همه خیر است! خداوند در آیه ۲۱۸ سوره بقره درباره خیر و شر فرمودند: «وَعَسَیٰ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ ۖ وَعَسَیٰ أَنْ تُحِبُّوا شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است، وبسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما بد است؛ وخدا [مصلحت شما را در همه امور] می‌داند و شما نمی‌دانید.»

وی ادامه داد: ما توان تشخیص خیر و شر را نداریم و خدا می‌داند خیر و شر ما چیست! به صراحت این آیه چه بسا چیزی که شما به آن کراهت دارید و از آن ناراحت می‌شوید و بدتان می‌آید برعکس همین چیز خیر شما باشد! مثلاً برخی می‌گویند این چه اتفاقاتی است که در زندگی‌ام افتاده و این اتفاق را بد می‌داند در صورتی چه بسا خیر او در این اتفاق باشد!

علت تلاش مالی فراوان اما بی‌ثمر!

وی افزود: همان‌طور که گفتند از تو حرکت از خدا برکت، مثلاً گاهی کسی برای کسب روزی حرکت می‌کند و نمی‌نشیند که از آسمان برای او ببارد و کار می‌کند؛ اما هر چه تلاش می‌کند آن چیزی که باید به دست نمی‌آورد! به‌ظاهر تدبیر و تلاش می‌کند؛ اما چیزی پیش نمی‌آید و ناراحت می‌شود! اما فردی دیگر به تعبیر عوامی به هر چیز دست می‌زند طلا می‌شود! اما این فرد تلاش‌گر هر چه زحمت می‌کشد چیزی نمی‌شود! اینجا روایت دارد که گاهی خدا مصلحت او را می‌داند که اگر به یک ثروت زیاد برسد دیگر خدا را هم کنار می‌زند و خدا را هم نمی‌پرسد!

ماجرای فقیر که با دعای پیامبر (ص) ثروتمند شد!

آیت‌الله قرهی بیان کرد: کسی خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد که من وضع مالی خوبی ندارم و یک دعایی کنید که وضعم خوب شود و حضرت نیز در حق او دعا کرد و طولی نکشید که گوسفند خرید و گوسفندها دوقلو می‌زایید و با دعای پیامبر صلی الله علیه و آله تعداد گوسفندانش زیاد شد به حدی که مجبور شد از مدینه بیرون برود.

وی ادامه داد: بیرون مدینه یک دامداری بزرگی راه انداخت؛ ولی این مرید دائم و عاشق پیامبر صلی الله علیه و آله که دائم مسجد بود دیگر نتوانست به مسجد بیاید و حتی نتوانست هفته‌ای یکبار بیاید و کلاً بیرون مدینه بود! تا اینکه آیات زکات نازل شد و حضرت افرادی را نزدش فرستاد که باید زکات گوسفندانش را بدهد و او گفت خودم زحمت کشیدم و چیزی نداد و گفت خودم خدمت حضرت می‌آید؛ اما هر چه حضرت پیام داد او نیامد!

وی افزود: بعد پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند به او بگویید که قرض مرا پس بدهد! آن روز در فقر بود دعا کردم! آن فرد هم گفت که این چیزی نیست و پولش را می‌دهم! بعد از این حرف آفت افتاد و هر روز گوسفندانش می‌مرد ولی فهمید جریان چیست و سریع نزد حضرت برگشت!

انسان‌ها تصور می‌کنند که چیزی خیر یا شر است

این استاد اخلاق با بیان اینکه انسان‌ها خیر و شر خود را نمی‌دانند و فقط ظواهر را می‌بینند، گفت: بعضی وقت‌ها انسان فکر می‌کند چیزی خیرش است اما نیست! اولین مبحث در بحث خیر و شر این است ما تصور می‌کنیم که چیزی برای ما خیر است؛ اما آن چیز خیر نیست؛ در این آیه هم خداوند به‌صراحت فرمود: «وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ خدا [مصلحت شما را در همه امور] می‌داند و شما نمی‌دانید.»

کلاهبردار قائل به رزاقیت خدا نیست!

آیت‌الله قرهی با بیان اینکه در تجارت و کاسبی باید رازق را فقط خدا بدانید، گفت: با کلاهبرداری کسی پول‌دار نمی‌شود! بیش از سی سال مشاوره دارم و بعضی مراجعه می‌کنند و می‌گویند که طرف از نزدیک‌ترین دوستانم و گاهی از برادر خودش ضربه مالی خورده است و او را فریب داده و کلاهبرداری کرده بعد هم این فرد کلاهبردار فکر می‌کند با این کارش پول‌دار می‌شود و به جایی می‌رسد درصورتی‌که رازق خداست!

وی ادامه داد: کسی کلاهبرداری می‌کند او خدا را نمی‌شناسد و اصلاً قائل به رزاقیت خدا نیست! کلاهبرداری او نیز از ناحیه مکرش بوده که مکر هم از جنود جهل است و تصور هم می‌کند که عقل هم دارد! و گاهی هم خودش را توجیه می‌کند که طرف مقابل باید مواظب خودش باشد من که کاری نکردم! نفس دون کلاهبردار با شیطان بیرون طوری کارش را توجیه می‌کند که حتی کارش را درست هم می‌داند و خود را عاقل هم می‌داند که اصلاً من تجارت را بلد بوده‌ام درصورتی‌که کلاهبردار اصلاً خدا را رزاق نمی‌داند که کلاهبرداری می‌کند!

به‌خاطر دنیا سرتان را شلوغ نکنید که از خدا دور شوید!

این استاد اخلاق با بیان اینکه مواظب باشید به‌خاطر رزق دنیا سرتان شلوغ نشود که از خدا و اولیای الهی دور شود، گفت: یکی از اولیای خدا از جمله محمود حلوایی و یک ولی خدای دیگر به بنده بیان فرمود که ما خدمت آیت‌الله ادیب بودیم و ایشان هم فرمودند که خدمت آیت‌الله‌العظمی شاه‌آبادی بودیم و عرض شد که یک‌جور ما را معاف کنید که ما چنان به دنیا مشغول نشویم که از شما دور شویم!

وی افزود: اگر اهل دنیا و تجارت بشوید دیگر سرتان شلوغ می‌شود و مسجد هم نمی‌آیید! می‌گویند به آقا گفتیم برای ما دعا کنید که آن جور سر ما شلوغ نشود که از شما جدا شویم! این را معرفت می‌گویند. انسان کار داشته باشد و به دیگران هم کمک کند؛ اما طوری کار کند که از خدا و دین و اخلاق و اولیای خدا و صاحب‌نفس‌ها بریده نشود.

ذکری مهم برای اهل تجارت و کاسبی

آیت‌الله قرهی با توصیه ذکری به اهل تجارت و کاسبی اظهار کرد: گاهی بعضی چیزها را ما بد می‌دانیم و کراهت داریم که اینجوری نشود؛ اما مصلحت خدا را نمی‌دانیم! اهل تجارت و کاسبی و کارمند سعی کنند در کنار تلاش به نحو احسن و حلال این ذکر را زیاد بگویند و کارشان را به خدا تفویض کنند: «أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ؛ و من کارم را به خدا وامی‌گذارم؛ زیرا خدا به بندگان بیناست.»

وی تأکید کرد: اما اشتباه نشود که بنشینید منزل و این ذکر را بگویید و تلاش نکنید، بلکه باید به نحو احسن تلاش کرد بعد این ذکر را گفت و امورات کاری خود را تفویض امر به خدا کنید؛ چون خدا می‌بیند و دیگر چه نیازی که این‌قدر ناراحت باشید که مثلاً تلاش کردید و چیزی کسب نشد! ضمن اینکه باید سراغ کار رفت؛ چون به ما گفتند ما باید حرکت کنیم از ما حرکت و از خدا برکت! پس اگر کسب و تجارت درست و پاک و حلالی باشد و رزاق را هم فقط خدا بداند خدا هم خیر را نصیبتان می‌کند.

وی افزود: کسانی که کاسب و تاجر هستید و هر کس در هر شغلی که هست حتی کارمندان و افراد اداری هم این ذکر را زیاد بگویید. این ذکر عدد هم ندارد آن را بی عدد بگویید؛ پس هر وقت یادتان آمد این ذکر را در شغل و کارتان با اعتقاد زیاد بگویید. اگر اعتقاد داشته باشید که حضرت حق بصیر است و او مرا خلق کرده و دیگر مرا رها نمی‌کند و او دارد مرا می‌بیند، پس کارتان را بعد از تلاش به او تفویض و واگذار نمایید و وقتی هم که کارتان ره به خدا تفویض کردید دیگر ناراحت هیچ‌چیز نباشید و این ذکر را هم زیاد بگویید.

کارتان را به خدا تفویض کنید و بدانید کریم کم نمی‌دهد!

وی ادامه داد: مرحوم آیت‌الله ادیب در این باره می‌فرمود: می‌دانید وقتی این را بیان می‌کنید به تعبیری معنی‌اش این است که اینجوری دارید به عزوجل بیان می‌کنید که خدایا من گفتم تو می‌بینی و به تعبیر عوامی عزوجل را به رودربایستی می‌اندازید! مثل اینکه کسی جایی رفته و آنجا چیزی می‌دهند و می‌گویند به تو چقدر بدهیم؟ او می‌گوید هر چه کرم شما است! حالا کسی کریم باشد او کم نمی‌دهد. خدایا تو خودت داری می‌بینی و از یک طرف هم خدایا مصلحت من را تو بهتر میدانی نه من! پس برای همین تفویض امرم را به خودت کردم.

*اختصاصی عترتنا