زمان مطالعه: ۵ دقیقه

آیت الله جاودان گفت: مرحوم آیت الله حاج آقا حق‌شناس فرموده بود که ذهن من در اختیار من است. تا انسان اختیار دار ذهن خود شود چهل سال ریاضت می‌خواهد.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / درس اخلاق: آیت الله محمدعلی جاودان در جلسه این هفته درس اخلاق خود که چهارشنبه ۲۸ خردادماه ۱۳۹۹ در حسینه مرحوم شیخ مرتضی زاهد برگزار شد، با اشاره با آیات ۴ تا ۶ سوره تین که خداوند می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ * ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ * إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیرُ مَمْنُونٍ» گفت: انسان را در بهترین صورت ممکن خداوند خلق کرده است، سپس او را به پایین‌ترین جای ممکن رساند و انسان همانجا ماند مگر اینکه کوشش کرد و خودش را از آن گودال هولناک نجات داد.

وی ادامه داد: قرآن می‌فرماید: «إِنَّ الْمُنَافِقِینَ فِی الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِیرًا» آیه ۱۴۵ سوره نساء: بیتردید منافقان در پایین‌ترین طبقه از آتش اند، و هرگز برای آنان یاوری نخواهی یافت. مراتب پایین را به زبان ما «درک» می‌گویند و در این آیه «الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ» جایگاه منافقان است. بنابراین خداوند انسان را با آن ساختمان بینظیر ساخته است و او را به پست‌ترین و پایین‌ترین جایگاه ممکن فرستاده که اگر انسان همت کرد از آنجا می‌تواند نجات یابد و از درکات به درجات برسد.

راه نجات از درکات جهنم به درجات بهشت

این استاد اخلاق شهر تهران با اشاره به راه نجات از درکات جهنم اظهار کرد: کسی که به راحتی دروغ می‌گوید، به راحتی حسادت او را می‌کشد، یا اینکه بخل نمیگذارد نفس بکشد؛ چنین افرادی طبق این آیه یک « الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ» است. اگر از اینها انسان نجات یافت حالا فرصت است که از درکات به درجات برسد. و آنجا هم راه نجات از درکات و صعود به درجات را قرآن بیان نموده و می‌فرماید: « إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیرُ مَمْنُونٍ» آیه ۶ سوره تین: مگر آنان که‌ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، پس آنان را پاداشی بیمنت و همیشگی است.

وی ادامه داد: کسانی که‌ایمان آورده و عمل صالح کرده‌اند از آن درکات و از آن «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» نجات پیدا می‌کنند و به اعلی علیین می‌رسند. خدای متعال انسان را خلق نکرده که در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» بماند، اما برخی خودشان ماندگاری در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» را انتخاب می‌کنند که در آن بمانند!

ارسال راهنمایان نجات از سوی خدا برای رسیدن به اعلی علیین

آیت الله جاودان بیان کرد: بعد خداوند یک مجموعه‌ای از کسانی که در اعلی علیین بوده‌اند را به عنوان راهنما برای ما فرستاده است. و این مجموعه کسانی هستند که در اعلی علیین جایگاه داشتند و خداوند آن‌ها را به جمع بشر که در «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» زندگی می‌کنند، فرستاد، تا آن‌ها از بشر دستگیری کنند و راه را به آن‌ها نشان دهند و آن‌ها را به اعلی علیین همراه خودشان ببرند.

وی افزود: حضرت صادق (ع) یکی از آن مجموعه‌های اعلی علیین است که به «أَسْفَلَ سَافِلِینَ» آمده و در اینجا زندگی کرده است و دست کسانی را که دستشان را به ایشان داده و بیرون نکشیده‌اند، را بگیرند تا به اعلی علیین برسانند.

خرما فروشی جهت اصلاح نفس

این استاد اخلاق بیان کرد: در میان شاگردان حضرت صادق (ع) ایشان شاگردی برجسته و از خانواده‌ای اصیل و آبرومند داشتند که در طراز اعلی شاگردان حضرت بود تا جایی که در مجلس درس حضرت، این شاگرد جایگاه خاصی در کنار امام داشت و آنجا و در کنار امام می‌نشست. یک روز که این شاگرد به جلسه درس حضرت رفت، دید فردی که با شرایط کلاس آشنا نبوده و از شهری دیگر آمده بود، جای مخصوص این شاگرد طراز اول حضرت نشسته است! وی یک لحظه معطل شد اما سپس همانجا نشست. بعد که درس تمام شد و نزد امام رسید، حضرت فرمودند: چرا معطل شدی؟!

وی ادامه داد: با اینکه لحظه زیادی هم نبود شاید یک دقیقه معطل شده بود اما امام فرمودند چرا معطل شدی؟ پس اینکه لحظاتی معطل شدی در وجود تو یک مشکلی بوده است که معطل شدی! بعد امام فرمودند: برای درمان این مشکل باید خرما بفروشی و این شاگرد با این شخصیت بزرگ که از خانواده معتبری هم بود و مردم او را به بزرگی می‌شناختند حرف امام را اطاعت کرد و طبقی گرفت و چند بسته خرما در آن خالی کرد و دم در مسجد نشست و شروع به خرما فروشی کرد!

گناه عامل عدم حضور قلب در نماز

آیت الله جاودان گناه را عامل عدم حضور قلب در نماز دانست و گفت: شما نماز را که شروع می‌کنید بسم الله الرحمن الرحیم را که می‌گویید مثل اینکه اصلا نگفتید، این به خاطر مشکلات درونی شما است و اگر گناه کنید و به گناه هم عادت کرده باشید، دیگر اصلا متوجه نماز خواندن نخواهید بود.

وی ادامه داد: خصوصا اگر گناه اعتیادی داشته باشید، مثل اینکه معتاد به نگاه کردن به نامحرم باشید، که این خیلی خطرناک است و اصلا نمیتوانید در نماز تمرکز داشته باشید. اما کسی که از صبح تا شب گناه نمیکند اما خیالاتی از گذشته در ذهن او وجود دارد این خیالات موقع نماز سراغ او می‌آید.

نماز کالایی گران قیمت و کلید رفتن به بهشت

این استاد اخلاق افزود: نماز گران قیمت است و انسان می‌تواند با دو رکعت نماز درست و صحیح بهشت را بخرد و بهشت بر انسان واجب می‌شود، نه اینکه تمام عمر همینجور بیحضور و فقط برای ادای تکلیف نماز بخوانید، کافی است دو رکعت نماز درست بخوانید و بهشت را به شما می‌دهند.

با زندگی عادی به نماز عالی نمیرسید

آیت الله جاودان اظهار کرد: متاسفانه برخی همین طور به زندگی عادی خود عادت کرده‌اند، مثل هر روز هم این زندگی عادی را ادامه می‌دهند، مثلا سر وقت فلان غذا را می‌خورند و استراحت می‌کنند و بعد مثلا حرف میزنند و تلویزیون نگاه می‌کنند و خیلی عادی و بدون اصلاح نفس و کسب معنویت زندگی می‌کنند، چنین زندگی عادی هرگز آدمی را به نمازی که بهای آن بهشت است، نمیرساند.

وی ادامه داد: مداح روضه می‌خواند و در تمام روضه‌ای که می‌خواند از اول تا آخر روضه او روضه و شعر می‌خواند، وقتی هم شعر می‌خواهد بخواند مواظب است شعر را درست بخواند اما برای شعر یک قیمتی می‌دهند ولی برای روضه‌ای که اندکی اشک در چشم غلط‌زده بهشت را می‌دهند و این به شرطی است که دو رکعت نماز درست خوانده باشید.

خطر ذهن پراکنده و خیالات در نماز

آیت الله جاودان گفت: مرحوم آیت الله حاج آقا حق‌شناس فرموده بود که ذهن من در اختیار من است. تا انسان اختیار دار ذهن خود شود چهل سال ریاضت می‌خواهد، تازه ذهنش به اختیار خودش آمد، تازه می‌گویند بفرمایید راه بروید از این به بعد باید راه بروید. آن وقت تو در شلوغی بازار هستید ولی درست راه می‌روید.

وی ادامه داد: کاغذهایی است که پشه و مگس را جذب می‌کند و ذهن پراکنده هم مانند این کاغذها و صفات بد مانند بخل و کینه و حسد مانند این پشه و مگس است که دائما به این ذهن پراکنده می‌چسبد و برای خواندن نماز ایجاد خیالات می‌کند و نمیگذارد یک نماز درست بخوانید. گاهی در موقع نماز خیالاتی از ۲۰ سال قبل در ذهن انسان می‌آید و علت آن این است که این خیالات را از ذهن خود پاک نکرده و از بین نبردید و این خیالات در نماز سراغ شما می‌آیند.