زمان مطالعه: 4 دقیقه

به گزارش عترتنا؛ آیت‌الله «عبدالله جوادی آملی» صبح چهارشنبه ۱۹ دی‌ماه در جلسه این هفته درس اخلاق خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد به شرح حکمت ۱۵۱ تا ۱۵۴ نهج‌البلاغه پرداختند.

ایشان اظهار داشتند: چهار مطلب در فرمایشات حضرت هست که این چهار مطلب به یک جا بر می گردد؛ حضرت بعد از اینکه مسئله دنیا را بیان فرمود، فرمودند این دنیا پایانی دارد به نام آخرت.

دنیا و آخرت مرتبط با هم

معظم له ضمن اشاره به آیات قرآن کریم، یادآور شدند: دنیا و آخرت به یکدیگر مرتبط‌‌اند و اعمال انسان در دنیا، نتیجه‌ای آشکار در آخرت خواهد داشت؛ هر عملی که انسان در دنیا انجام می‌دهد، در آخرت به همان صورت بازمی‌گردد.

 ایشان با استناد به آیه شریفه﴿​​​​​​​ إنا لله وإنا إلیه راجعون﴾، بیان داشتند: خداوند هم مبدأ ماست و هم معاد ما، او همان است که ﴿هُوَ الأوَّلُ﴾ وَ ﴿​​​​​​​هُوَ الآخِرُ﴾ است؛ بنابراین، همان‌گونه که دنیا به خدا تعلق دارد، آخرت نیز متعلق به اوست؛ انسان از خدا آغاز می‌شود و به سوی خدا بازمی‌گردد.

انسان فرزند آخرت است

آیت‌الله العظمی جوادی آملی در ادامه بیان داشتند: انسان، فرزند آخرت است، چراکه اصل و ریشه او از آنجا نشأت می‌گیرد. اگر انسان این حقیقت را فراموش کند، از مسیر هدایت خارج خواهد شد؛ پیوند انسان با آخرت، همانند شناسنامه‌ای است که نباید از یاد برد، زیرا مسیر سعادت و نجات، از همین شناخت عبور می‌کند.

ایشان بیان داشتند: حضرت علی علیه السلام می فرماید: «لِکُلِّ امْرِئٍ عَاقِبَهٌ، حُلْوَهٌ أَوْ مُرَّهٌ»؛ سرانجام زندگی هر انسان، بسته به اعمال و رفتار او، یا شیرین است یا تلخ، بنابراین باید مراقب باشیم که از اعمال خود چه نتیجه‌ای می‌گیریم.

ثمره صبر و تحمل سختی‌ها

معظم له با اشاره به صبر و تحمل در برابر سختی‌ها، گفتند: امیرالمومنین می فرماید: «لا یَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ، وَ إِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ»؛ صبر اگرچه تلخ است، اما پایان آن شیرین و همراه با ظفر است. انسان باید بداند که دستیابی به مقامات والای معنوی، بدون تحمل مشقت‌ها و امتحانات الهی ممکن نیست.

ایشان با تأکید بر اهمیت نقش اهل‌بیت علیهم السلام در هدایت انسان‌ها، فرمودند: ائمه اطهار علیهم السلام، ما را به علم وراثتی تشویق کرده‌اند، علمی که از طریق پیوند معنوی با اهل‌بیت به دست می‌آید. این علم فراتر از درس و بحث است.

دو طریق عالم شدن و دست‌یابی به علم

معظم له در ادامه به توضیح دو مسیر برای دست‌یابی به علم و دانش پرداخته و بیان داشتند: شما می‌توانید از دو طریق عالم شوید؛ یک راه این است که بخوانید و مطالعه کنید یعنی همین راه علم و درس که راهی معمولی و رایج است،  این مسیر، “علم الدراسه” نام دارد، راه دوم، داشتن پیوند و ارتباط معنوی با اهل‌بیت است که در این صورت، شما وارث آنان می‌شوید؛ همان‌طور که در حدیث آمده است «العلماء ورثه الانبیاء»

ایشان تأکید کردند: این جمله اگرچه به صورت خبری بیان شده است، اما به نیت انشاء و ترغیب به تلاش برای برقراری رابطه با امام معصوم القا شده است؛ اگر کسی با امام ارتباط داشته باشد، علوم الهی را از ایشان به ارث می‌برد. اما اگر این ارتباط تنها در حد پذیرش امامت امام باشد و او را فقط به عنوان امامی قبول داشته باشد که کتاب‌هایش در دسترس است، این همان مسیر عادی علم و درس خواهد بود.

معظم له بیان داشتند: برای دست‌یابی به این ارث معنوی، باید تلاش و کوشش کنید تا این رابطه برقرار شود، زیرا این مسیر، شما را به حقیقت علم و دانش اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌رساند.

اهمیت انتخاب راه درست

آیت‌الله العظمی جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود به اهمیت انتخاب راه درست در زندگی اشاره کردند و بیان داشتند: امیرالمومنین می فرماید: «الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ فِیهِ مَعَهُمْ، وَ عَلَى کُلِّ دَاخِلٍ فِی بَاطِلٍ إِثْمَانِ، إِثْمُ الْعَمَلِ بِهِ وَ إِثْمُ الرِّضَى بِه» همراهی با افراد گمراه، انسان را به گناهان جسمی و قلبی مبتلا می‌کند؛ اگر کسی وارد گروهی شود که در مسیر گمراهی حرکت می‌کنند، دو گناه مرتکب می‌شود: یکی گناه بدنی که ناشی از همراهی و مشارکت در کارهای خلاف آنان است، و دیگری گناه قلبی که از رضایت قلبی او به این اعمال ناشی می‌شود. اما اگر فرد وارد عمل نشود و تنها به کارهای آنها رضایت داشته باشد، یک گناه مرتکب شده است.

ایشان با تأکید بر مسئولیت هر عضو بدن فرمودند: هر عضوی از بدن انسان مسئول است و گناه قلبی ناشی از باور و رضایت درونی است، در حالی که گناه بدنی از انجام عمل ناشی می‌شود. زبان، دست و پا ابزار کار انسان هستند، اما هویت اصلی انسان فراتر از این ابزارهاست.

تفکیک ابزار کار با هویت اصلی آن

ایشان در ادامه به تفکیک میان «ابزار کار» و «هویت اصلی» انسان پرداختند و بیان داشتند: زبان، دست و پا ابزار کار ما هستند. اگر زبانی غیبت کند یا فحش دهد، این عمل به‌ظاهر از زبان سر زده، اما هویت اصلی انسان نیست. این ابزار در قیامت شهادت می‌دهند، اما اقرار از درون انسان و هویت او نشأت می‌گیرد، قرآن میان شهادت اعضای بدن و اقرار خود انسان تمایز قائل شده است. شهادت، گواهی ابزار کار است، در حالی که اقرار، از روح و هویت انسان سرچشمه می‌گیرد. بنابراین، وقتی در قیامت دست و پا سخن می‌گویند، این شهادت است، اما اگر خود انسان از درون اعتراف کند، این اقرار است.

اهمیت تمسک به قرآن و عترت

آیت‌الله العظمی جوادی آملی به اهمیت تمسک به قرآن و عترت اشاره کرده و اظهار داشتند: اگر انسان به قرآن و عترت تمسک کند و به آنها ایمان داشته باشد و عمل کند، راه لغزش برای او بسته خواهد شد. ممکن است مسیر دشواری باشد، اما چنین فردی که فرزند آخرت است، هرگز از بین نمی‌رود. این تمسک، دستگیره‌ای محکم است که انسان را از انحراف و سقوط حفظ می‌کند.

ایشان در پایان تاکید داشتند: هر لحظه‌ای که انسان خدای ناکرده بیراهه می‌رود یا راه کسی را می‌بندد، نشان از آن دارد که اصل خود را فراموش کرده است. این اصل، ابدیت انسان است. ما از عالم ابدیت آمده‌ایم و وجود ما به آن عالم بازمی‌گردد؛ به ما سفارش شده است که خود را به عنوان فرزند آخرت بشناسیم و اصل ابدی خود را فراموش نکنیم. این فراموشی، زمینه‌ساز لغزش‌ها و بیراهه رفتن‌ها می‌شود.