زمان مطالعه: 6 دقیقه

به گزارش عترتنا؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین «عباس صراف» ظهر ‌سه‌شنبه ۱۴ اسفندماه در سومین جلسه سلسله مباحث ماه مبارک رمضان با محوریت عالم برزخ و سؤال و جواب قبر که در مسجد آشتیانی‌های تهران برگزار شد، با بیان اینکه بحث سؤال قبر را از چهار جنبه در آیات و روایات، دعا و زیارات بررسی و آن را از این چهار جنبه اثبات خواهیم کرد، گفت: در بحث آیات قرآن مفسرین منظور آیه ۲۷ سوره ابراهیم را به استناد روایتی نبوی سؤال قبر می‌دانند که قرآن در این آیه می‌فرماید: «یُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَفِی الْآخِرَهِ ۖ وَیُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِینَ ۚ وَیَفْعَلُ اللَّهُ مَا یَشَاءُ؛ خدا مؤمنان را به سبب اعتقاد و ایمانشان در زندگی دنیا و آخرت ثابت قدم و پابرجا می‌دارد، و خدا ستمکاران [به آیاتش] را [به علت لجاجت و عنادشان] گمراه می‌کند، و خدا هر چه بخواهد [بر اساس حکمتش] انجام می‌دهد.»

قطعی بودن سؤال و جواب قبر

وی ادامه داد: مفسرین در ذیل این آیه روایتی نبوی را نقل کردند که براءبن‌عازب درباره منظور این آیه از پیامبر (ص) سؤال نمود: «عَنِ الْبَرَاءِ‌بْنِِ‌عَازِبٍ، عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله)، فِی قَوْلِه یُثَبِّتُ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِی الْحَیاهِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَهِ قَالَ فِی الْقَبْرِ إِذَا سُئِلَ الْمَوْتَی» و حضرت فرمودند: این ثبات قدم و استواری عقیده در هنگام سؤال از اموات در عالم قبر است. از این روایت معلوم می‌شود که سؤال شب اول قبر قطعی است؛ سعی کنید در این آیات دقت و تأمل کنید و به تفاسیر هم رجوع نموده و از جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنید.

شیعه نیست کسی که این سه چیز را انکار کند!

این استاد حوزوی بحث معاد و سؤال قبر را از مسائل مهم اعتقادی دانست و اظهار کرد: بحث سؤال قبر از مسائل مهم عالم قبر و برزخ است و قابل انکار نیست که امام صادق (ع) در روایتی فرمودند: «مَنْ أنْکَرَ ثَلاثَهَ أشْیاءَ، فَلَیْسَ مِنْ شیعَتِنا: الْمِعْراجُ وَ الْمَسألَهُ فِی القَبرِ، وَ الشَّفاعَهُ؛ هر کس، این سه چیز را انکار کند، شیعه ما نیست: معراج و سؤال قبر و شفاعت.»

معراج پیامبر (ص)

وی افزود: اولین چیزی که حضرت فرمودند بحث معراج پیامبر (ص) است که خیلی‌ها آن را انکار می‌کنند! بزرگی گفته بود چرا همه‌اش دنبال اثبات بالا رفتن پیامبر (ص) هستید اصلا بیایید اثبات کنید که چطور زمین این وجود را در خود تحمل کند! بعد حرف بزنید چطور آسمان رفت! ملامحسن فیض کاشانی در کتاب الوافی مسئله معراج را اثبات کرده تا حدی که می‌گوید بیش از هزار بار پیامبر (ص) به معراج رفته است.

حلم ملامحسن فیض کاشانی / فرق حلم با صبر

صراف با اشاره به حلم ملامحسن فیض کاشانی اظهار کرد: حلم ملامحسن وی را ماندگار کرد. اصلا وی مثل خود ما بوده پس شدنی است و می‌شود متخلق به اخلاق شد. حلم غیر از صبر است و به تحمل شدائد حلم می‌گویند و خیلی هم سخت است و خیلی هم ساختگی می‌خواهد. شاید کسی مصیبتی را صبر کند اما قاتل پدرش را نمی‌تواند تحمل کند! هر انسان صابری حلیم نیست اما کسی که حلم دارد قطعا صبر دارد چون لازمه حلم صبر است.

وی ادامه داد: ملامحسن محاسن بلند و سفیدی داشت و روزی کسی به او گفت این محاسن تو نزد خدا با ارزش‌تر و محترم است یا ریش بز؟! ملامحسن یک دستی به ریشش زد و گفت اگر این ریش‌ها مرا از پل صراط رد کند محترم است و گرنه از ریش بز هم پست‌تر است!

موعظه؛ تنظیم باد نفس

این خطیب حوزوی با اهمیت دانستن موعظه در کنترل هوای نفس، گفت: آپاراتی می‌روید و لاستیک‌های ماشین باد دارد اما به وی می‌گویید لاستیک‌ها را تنظیم باد کند حالا نفس ما هم نیاز به تنظیم باد دارد بعضی مواقع باید تنظیم باد بشوید و موعظه برای همین است که امیرالمؤمنین (ع) در نامه ۳۱ به فرزندشان امام حسن (ع) فرمودند: این قلبها می‌میرد و اگر بخواهید زنده‌اش کنید، راهش موعظه است.

وی افزود: موعظه کار تنظیم باد لاستیک ماشین را می‌کند. اگر کسی به شما بد گفت سریع ناراحت نشوید این را خدا فرستاده تا باد نفس شما را تنظیم کند. حتی به عالم به نگاه موعظه نگاه کنید چون خدا در خلق جنبه موعظه را دیده است و اولیا الهی از کوچکترین وقایع برای سیر معنوی استفاده می‌کنند.

زن بداخلاق شاگرد آیت الله قاضی

وی بیان کرد: نقل است که عارف فرزانه مرحوم سید هاشم حداد از شاگردان آیت الله قاضی وقتی از منزل خارج می‌شد همه او را احترام می‌کردند اما وقتی داخل منزل می‌شد زنش او را کتک می‌زد تا حدی که گاهی او را از خانه بیرون می‌کرد! به وی گفتند او را طلاق بده اما گفت نه برای من خیلی زن خوبی است چون باد نفسم را تنظیم می‌کند که این احترام‌های بیرون من را مغرور نکند و زمین نزند! موعظه را دست کم نگیرد؛ مرحوم کربلایی احمد تهرانی با یک موعظه و نفس شیخ رجبعلی خیاط متحول شد.

مراسمات ختم موعظه‌ای برای بیداری

صراف با بیان اینکه قبرستان و مراسم تشییع و ختم موعظه‌ای برای ما زنده‌ها است، گفت: قبرستان و مراسم ختم و تشییع می‌روید از فرصت موعظه استفاده کنید و بگویید پس کی مراسم ختم و تشییع من خواهد آمد؟ یا اینکه اعلامیه ترحیم می‌بینید به خود بگویید به زودی عکس و اعلامیه ترحیم من هم چاپ می‌شود و اینگونه به خود تلنگر بزنید و بیدار شوید.

تلنگرهای مرگ/وصی وصیت‌نامه خودتان باشید

وی ادامه داد: همین که انسان پیر می‌شود و تارهای موی او سفید شده نشانه‌ای و تلنگری از سفر ابدیت و پایان عمر دنیوی او است اما چرا این نشانه‌ها را می‌بینید بیدار نمی‌شوید؟! چرا با دیدن این نشانه‌ها به فکر آخرت و حساب آخرت خود نیستید؟! مرگ که فقط برای دیگران نیست بدانید به زودی ما هم به مردگان ملحق خواهیم شد پس بیدار شوید و برای آخرتتان کاری کنید.

وی تأکید کرد: بدانید هرگز وارث برای شما کاری نخواهد کرد اگر آن‌ها خیلی کار کنند نماز خودشان را می‌خوانند پس الان که زنده هستید و فرصت دارید خودتان وصی خودتان باشید و بروید وصیت نامه خود را بیاورید و خودتان آن را بخوانید و به وصیت خود عمل کنید که مثلا اگر نوشتید این مقدار نماز و روزه قضا دارم همین الان خودتان دست به کار شوید و آن‌ها را انجام دهید و برای وارثی که هرگز انجام نخواهد داد، نگذارید.

این خطیب حوزوی نکته‌ای هم به شفاعت اشاره و گفت: مرحوم آیت الله محمدتقی خوانساری می‌گوید وقتی قم باران نیامد با یک حالت گله‌مند به حرم حضرت معصومه (س) رفتم و گفتم شما صاحب این شهر هستید نمی‌خواهید کاری کنید؟! بعد بغضم ترکید و گفتم نخواستم جسارت کنم که دیدم از ضریح به اسم کوچک مرا صدا کردند و گفتند نزد میرزای قمی بروید و من را خرج باران نکن که خدا مرا برای شفاعت کنار گذاشته است.

وی گفت: قم مشرف شدید در محله چهارمردان حتما به زیارت مقبره پدر شیخ صدوق بروید وی در تشرف به محضر امام زمان (عج) اظهار ناراحتی کرد که پسری ندارم که راهم را ادامه بدهد و دین خدا را تبلیغ کند و امام در حقش دعا کرد و شیخ صدوق به دنیا آمد. مرحوم آیت الله ذهنی تهرانی که در علوم غریبه خیلی قوی بود اواخر دهه هفتاد درسش را در مقبره کنار قبر پدر شیخ صدوق تشکیل می‌دهد و این مکان خیلی فضای قوی نورانی دارد.

مقام منا اهل بیت (ع) منحصر به سلمان نیست!

صراف با بیان اینکه ما هم می‌توانیم مثل سلمان، منا اهل بیت (ع) شویم، گفت: مقام منا انحصاری سلمان نیست بلکه تک تک ما این قابلیت را داریم اما کار کردن می‌خواهد و مفتی نمی‌دهند. میرزا احمد آشتیانی در تهران بود که در علوم معقول خیلی قوی بود و کتابچه‌ای به نام تحفه احمدی از ایشان مشهور است که با همین جزوه کوچک بار خودش را بست! معمولا قدیمی‌ها همه این کتابچه را داشتند. هشتاد سال پیش به میرزا گفتند آیا راه سلمان شدن باز است؟ وی گفت راه منا شدن باز است چرا دنبال سلمان شدن هستید برید منا شوید!

وی افزود: حالا اگر منا نشدید لیس منا نشوید که امام بگوید از ما نیستید! خیلی چیزها را نمی‌گویم چون مستمع اگر نداند که هیچ و مشکلی برایش پیش نمی‌آید اما اگر بداند و عمل نکند و انکار کند گیر می‌افتد.

جایگاه مجلسین/چگونگی تدوین بحار

صراف در پایان به جایگاه مجلسین اشاره  و بیان کرد: برخی پشت علامه مجلسی حرف و حدیث‌هایی می‌زند یا اینکه بحار وی را رد می‌کنند! مرحوم آیت الله احمدی میانجی از شاگردان علامه طباطبایی نقل نموده که  یکسال بعد از فوت علامه وی را خواب دیدم و در عالم خواب از ایشان پرسیدم آن طرف چه خبر؟ ایشان گفت: حلوای تن تنانی تا نخوری ندانی! چه بگویم که این عالم سنخیتی با آن عالم ندارد! مرحوم آیت الله احمدی میانجی می گوید من اصرار کردم که حداقل یک چیز عجیبی از شخصیت‌ها بگوید که علامه گفت لین طرف به ما نشان دادند که قیامت مجلسین پدر و پسر مقام‌ها آنها از بعضی از انبیا بالاتر است!

وی ادامه داد: این دو خیلی به دین خدمت کردند و الان یک عده بیسواد می‌آیند بحار را نقد می‌کنند! اصلا عیار ملا بودن علامه مجلسی دوم به بحار نیست چون بحار را دو نفر جمع آوری کردند و مجلسی نتیجه گیری آن ها را بیان کرده است. قالب متن بحار را دو نفر تنظیم کردند که یکی دختر بزرگ علامه مجلسی بوده که سن هشت سالگی مجتهده شده و وقتی نه‌ ساله شد از خودش تقلید کرده است و بخش دیگرش را شیخ عبدالله بحرانی جمع آوری کرده است و علامه مجلسی نیز بر آن احاطه داشته است اما زمانی که بحار تدوین می‌شد علامه مشغول نوشتن مراعات‌العقول بوده است که شرح اصول کافی است که این کتاب معیار سنجش علامه است.  بزرگی می‌گفت اگر بی‌اختیار در مجلسی اسم این دو آمد شک نکنید حضرت فاطمه(س) می‌خواهد از مستمع این مجلس پذیرایی کند! بنابراین روایاتی که در بحث قبر و برزخ است را از جلد ششم بحار نقل می‌شود.

*اختصاصی عترتنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات