زمان مطالعه: 4 دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛حجت‌الاسلام‌والمسلمین «سید عباس موسوی مطلق» استاد اخلاق و عرفان اسلامی شب گذشته دوشنبه ۲۹ آبان‌ماه سال جاری در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در دارالبکاء فاطمه الزهراء سلام‌الله علیها تهران برگزار شد، با اشاره به اهمیت شناخت گناه و حقیقت توبه واقعی در شرح مناجات تائبین گفت: در توبه باید حقیقتاً به‌اشتباه کردن برسید؛ اما برخی هنوز در استغفار و توبه حالشان دگرگون نمی‌شود، چون هنوز واقعاً خود را خطاکار نمی‌دانند.

وی ادامه داد: مثلاً کسی خطایی کرده که اگر لو برود از اعتبار می‌افتد، مثلاً جنایتی یا دزدی کرده این فرد از این خطایش خیلی می‌ترسد که لو برود و آبرویش برود، حالا کسی که توبه می‌کند چطور استغفار می‌کند؟ آیا در این حد ترس از خطای خود دارد؟ ولی ما هنوز در توبه‌هایمان خوف نداریم و باید خوف ما در توبه مثل فرار از یک درنده در یک بیابان باشد و این‌گونه از ابلیس به‌سوی خدا فرار کنیم و توبه نماییم.

وی افزود: اولیای الهی حتی فکر گناه هم نمی‌کنند؛ چون گناه را نجاست می‌دانند؛ اما برخی فکر می‌کنند که چگونه گناه کنند.

اهمیت گناه شناسی/ معرفی سه منبع مطالعاتی برای شناخت گناه

این استاد اخلاق و عرفان اسلامی با بیان اهمیت گناه‌شناسی اظهار کرد: ما باید قبول کنیم که گناهکاریم و حرمت خدا را شکستیم و برای اینکه به این حالت قبولی گناه برسیم باید گناه و آثار گناه را بشناسیم که اگر شناختیم تازه می‌فهمیم جریان چیست و چه کرده‌ایم؟ مشکل این است که در گناه‌شناسی هم ضعیف هستیم! علمای اخلاق همواره تأکید بر گناه‌شناسی دارند که گناه را بشناسید.

وی ادامه داد: برای شناخت گناه سه منبع را برای مطالعه معرفی می‌کنم که این سه منبع شناخت ما را به گناه بیشتر می‌کند و این شناخت بیشتر باعث نفرت ما از گناه می‌شود. کتاب گناهان کبیره آیت‌الله دستغیب، این کتاب کتابی بسیار خوب است که ایشان آن را باروح نوشته و خودشان به آن معتقد بودند و معمولاً مطالعه آثار آیت‌الله دستغیب انسان را مهذب می‌کند.

وی افزود: منبع دوم کتاب گناه‌شناسی حاج‌آقا قرائتی است و منبع سوم خواندن هفتاد بند استغفار امیرالمؤمنین (ع) است که در این هفتاد بند حضرت یک چیزهایی را به‌عنوان گناه مطرح نموده‌اند که ما اصلاً فکر گناه بودن آن را نمی‌کنیم و نمی‌دانستیم که گناه است.

گناه لباس مذمت و خواری

حجت‌الاسلام موسوی مطلق با اشاره به فراز اولین مناجات تائبین گناه را لباس مذمت و خواری دانست و گفت: امام سجاد (ع) در مناجات توابین گناه را لباس مذمت و خواری برشمرده‌اند و می‌فرمایند: «إِلٰهِی أَلْبَسَتْنِی الْخَطایا ثَوْبَ مَذَلَّتِی، وَجَلَّلَنِی التَّباعُدُ مِنْکَ لِباسَ مَسْکَنَتِی؛ خدایا! گناهان بر من لباس خواری پوشانده و دوری از تو جامه درماندگی بر تنم پیچیده و بزرگی جنایتم دلم را می‌رانده» بهترین لباس در قرآن لباس تقواست اما گناه لباس مذمت و خواری است.

منظور از خطا و تفاوت آن با گناه

این استاد حوزوی به فرق گناه با خطا اشاره و بیان کرد: خطا باعث ذلیل شدن انسان می‌شود و خطا ضد ثواب است. در واژگان قرآنی و عربی خطا با گناه تفاوت دارد و خطا گناه مستمری است که فرد نمی‌تواند آن را ترک کند ولی می‌داند گناه است اما از مقدماتش فرار نمی‌کند، مثلاً فرد می‌داند فضای مجازی او را به گناه می‌کشد و او ظرفیت رفتن در این فضا را ندارد با اینکه می‌داند؛ ولی اعتنا نمی‌کند و می‌رود.

وی با بیان اینکه عموم خطاها از شهوت است، افزود: شهوت انسان را زنجیر می‌کند و با خود به دل گناه می‌برد، وقتی گناه کنید طبیعتاً از خدا دور می‌شوید و سرانجام در خفت و خواری می‌افتید و زمین‌گیر می‌شوید. اما مرتبه قبل از مسکنت، فقر است کسی است که از عهده زندگی برنمی‌آید و ستون فقراتش خورد شده اما مسکین یعنی کسی که زمین‌گیر شد و دوری از خدا انسان را زمین‌گیر می‌کند. بعضی‌ها در این دنیا و بعضی در آخرت و بعضی در هر دو دنیا ذلیل هستند. از جمله کسانی که در هر دو دنیا ذلیل هستند کسانی هستند که در حضور آن‌ها به مؤمنی جسارت شود و او از مؤمن دفاع نکند.

وی با توصیه به اینکه در طلب چیزی نباشید که شما را خار کند، بیان کرد: دست‌درازی جلوی دیگران و طمع به دارایی دیگران باعث ذلیل شدن انسان می‌شود، شایسته مؤمن نیست در طلب چیزی باشد که خارش کند! خدا اجازه نداده مؤمن خودش را خار کند و چشمش به دست این‌وآن باشد، مؤمن عزت‌نفس دارد و به ما امر شده از ذلت معصیت خدا به سمت عزت طاعت خدا بروید.

از خودم حالم به هم می‌خورد!

این مؤلف حوزوی به یکی از نشانه‌های توبه اشاره و اظهار کرد: گاهی به جایی می‌رسید که به خود می‌گوید از خودم حالم به هم می‌خورد! اگر به اینجا رسیدید این علامت خوبی است! یعنی در مرز توبه قرار گرفتید و فهمیدید که خطاکار هستید، این حالت هم از نداری و گرفتاری نیست؛ بلکه هر وقت دلیل اینکه از خودت بدتان آمد از گناه و معصیت بود این علامت خوبی است و باید چشم امید به خدا داشته باشید و واقعی توبه کنید.

وی تصریح کرد: اهل‌دلی گفت از خدا چیزهایی طلب کنید که اما و اگر و شرط توی آن هست! رزق یقینی است و خدا آن را به همه می‌دهد پس خود را معطل آن نکنید؛ اما دنبال مثلاً عاقبت بخیری و بخشش گناهان باشید و بلیط دعا و درخواست خود را صرف چنین چیزهایی کنید.

جلو نفس را بگیرید و گوشمالی‌اش دهید

حجت‌الاسلام موسوی مطلق در ادامه با بیان اینکه جلوی سرکشی نفس را بگیرد و گاهی نفس را گوشمالی دهید، گفت: خواهش‌های نفسانی انسان را خوار و ذلیل می‌کند و باید جلو نفس را گرفت. آن چیزی که ما را زمین می‌زند زیاده‌خواهی نفس است و باید جلویش را بگیرید که آدم را بیچاره می‌کند! نفس هیچ‌وقت سیر نمی‌شود و باید یک جاهایی پوزش را به خاک مالید.

وی ادامه داد: برخی تا نفسشان چیزی می‌خواهد سریع به نفس می‌دهند؛ اما خوب است نفس را گوشمالی داد؛ مثلاً خیلی کباب دوست دارد یک‌دفعه که خیلی به هوس افتاده و کباب می‌خواهد به نفس کباب ندهید.

نسخه‌ای برای تنبیه و جلوگیری از سرکشی نفس

این استاد حوزوی در پایان با ارائه نسخه‌ای برای تنبیه و جلوگیری از سرکشی نفس گفت: بهترین نسخه برای تنبیه نفس نسخه مولا است؛ هر جا دیدید که نفس تمکین نکرد سریع نفس را جریمه کنید، مثلاً نماز شب‌بیدار نمی‌شود در مقابل چیزی را که نفس دوست دارد از نفس بگیرید و این را تنبیه نفس قرار دهید که چون نگذاشتی برای نماز شب‌بیدار شوم پس این دوست‌داشتنی و لذت حلال که می‌خواهی را به تو نمی‌دهم و آن چیز خیلی مهم و لذیذ نفس را آن روز قطع کنید و به نفس ندهید تا تنبیه شود و این‌گونه کم‌کم دست از سر شما بر می‌دارد.

*اختصاصی عترتنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات