زمان مطالعه: ۳ دقیقه

به گزارش عترتنا؛جلسه تفسیر قرآن حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی خراسانی، مدرس حوزه علمیه قم، صبح امروز ۲۸ آبان‌ماه، با تبیین آیات ۱۶ و ۱۷ سوره آل عمران در مدرسه فیضیه برگزار شد. وی در این جلسه نکاتی را درباره اهمیت نماز شب و استغفار در سحر بیان کرد.

گزیده متن این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

خداوند متعال در آیات ۱۶ و ۱۷ سوره آل عمران می‌فرماید: «الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ الصَّابِرِینَ وَالصَّادِقِینَ وَالْقَانِتِینَ وَالْمُنْفِقِینَ وَالْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحَارِ

ترجمه آیه: همان کسانى که مى‌گویند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار. [اینانند] شکیبایان و راستگویان و فرمانبرداران و انفاق‌کنندگان و آمرزش‏خواهان در سحرگاهان.»

در وصف «المستغفرین» عرض شد این صفت پنجمین که برای متقین ذکر شده است وصفی است که معین و مشخص صفات دیگر است. بارها تاکید کردیم که طبق دیدگاه ما هر آیه و هر جمله و هر کلمه‌ای که در قرآن می‌آید ارتباط خاصی با کلمات گذشته دارد، خصوصا جایی که کلمات حالت وصفی و بیانی گذشته را دارند.

نماز شب، مصداق خاص استغفار در سحر

استغفار گرچه خودش یک مطلب پسندیده است ولی مقید به سحر شده است که دلیل بر اهمیت بیشتر است.

سحر در زبان عربی به چیزی اطلاق می‌شود که در آن یک مطلب رازآلود و ابهام‌آمیز وجود داشته باشد. از این جهت به سحر، سحر می‌گویند که در سحر مشخص نیست شب است یا روز است و بین شب و روز حالت ابهام وجود دارد.

علت اهمیت بیداری در سحر

یک دلیل اینکه در روایات بر اهمیت سحر تاکید شده است این است که در سحر فرشتگانی می‌آیند و فرشتگانی می‌روند و زمان عروج و نزول ملائکه الهی است. کسانی که سحرخیز هستند هم ادراک نزول ملائکه را دارند و هم عروج آنها. زمان سحر مثل شیفت‌هایی است که ساعت کاری عوض می‌شود.

یکی از مصادیق خاص و اتم مصادیق «وَالْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحَارِ» نماز شب است؛ نماز شبی که بر پیامبر(ص) واجب بود ولی بر امت ایشان مستحب است. از ایشان نقل شده است که سه مرتبه به امیرالمومنین(ع) فرمودند «بر تو باد به نماز شب».

امامت امام عسکری(ع) یک امامت استثنایی بود چون ایشان می‌خواست امت را برای انتقال از دوران حضور به دوران غیبت آماده کند. امام عسکری(ع) چه کار کردند تا امت را به دوران غیبت منتقل کنند؟

امام عسکری(ع) با دو راهبرد این کار را کرد، یکی صدور کرامت‌ها از خودشان کما اینکه ایشان منشا کرامات شدند. کار دیگری که حضرت انجام دادند نهادینه کردن نمایندگی‌های امامت و وکالت‌ها و سلسله بقای ولایت فقیه و تاسیس ولایت فقیه بود. ایشان بحث امامت و گستردگی امامت را نهادینه کردند و بعد امام غایب شدند.

اگر می‌خواهید به جایی برسید مسافر شب باشید

این مقدمه را عرض کردم تا این جمله را عرض کنم که امام حسن عسکری(ع) با این دوران امامت استثنایی می‌فرمایند: «اِنَّ الوُصُولَ اِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ سَفَرٌ لا یُدرَکُ اِلّا بِامتطاءِ اللَّیلِ»، یعنی اگر می‌خواهید به جایی برسید مسافر شب باشید. نزول آیات قرآن در شب قدر هم به همین جهت است.

فواید نماز شب در روایات

در روایت دیگری می‌خوانیم: «مَن کَثُرَ صلاتُهُ بِاللیلِ حَسُنَ وَجهُهُ بِالنهارِ» یعنی کسی که در شب زیاد نماز بخواند در روز نورانیتش زیاد است.

در روایت آمده است آنهایی که نماز شب می‌خوانند چند خصوصیت دارند: «صَلاَهُ اَللَّیْلِ تُحَسِّنُ اَلْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ اَلْخُلُقَ وَ تُطَیِّبُ اَلرِّیحَ وَ تُدِرُّ اَلرِّزْقَ وَ تَقْضِی اَلدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو اَلْبَصَرَ»، معنای روایت این است که نماز شب صورت را زیبا می‌کند، اخلاق را نیکو می‌کند، بدن انسان را خوشبو می‌کند، روزی را زیاد می‌کند، اندوه را می‌برد و نورانیت چشم را زیاد می‌کند.

زمان خواندن نماز شب

ما در مباحث فقهی عرض کردیم می‌توانیم در کل شب، نماز شب را به جای آوریم. پیامبر(ص) نماز شب را در سه نوبت به جا می‌آوردند. در روایت داریم بعضی وقت‌ها نماز شب را بعد از نماز عشا می‌خواندند. از این جهت اگر کسی گمان کند شب نمی‌تواند برای نماز شب از خواب بلند شود بین اینکه نماز را قبل از خواب بخواند یا قضایش را به جا آورد نظر ما این است اگر نماز را مقدم کند اولی است چون به نظر ما می‌توان در کل شب، نماز شب را به جای آورد.

امام باقر(ع) هم فرمودند «وقت صلاه اللیل ما بین نصف اللیل إلى آخره» وقت نماز شب از نیمۀ شب تا آخر شب است.

مکان خواندن نماز شب

در رابطه با مکان نماز شب هم عرض کنم که نماز شب بهتر است در مکان‌های مختلف خوانده شود برعکس فرائض که مستحب است مکان خاص داشته باشد و هر شخص در مصلای خودش نمازهای واجب را بخواند.

یکی از مستحبات احتضار هم این است که شخص محتضر در مصلی قرار بگیرد. در روایت داریم فرشتگان تا چهل روز به مصلای انسان مومن رفت‌وآمد می‌کنند و تا چهل روز ارتباط انسان مومن با مصلی قطع نمی‌شود. یکی از انگیزه‌های مراسم چهلم نیز تکریم و بدرقه ملائکه‌ای است که به مصلای مومن تردد دارند.

*ایکنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام