زمان مطالعه: ۸ دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛حجت الاسلام والمسلمین «سید احمد فقیهی» شامگاه چهارشنبه ۱۷ خردادماه سال جاری در جلسه درس اخلاق دفتر مقام معظم رهبری در شهر مقدس قم با اشاره به راه‌های به دست آوردن اخلاق توحیدی گفت: اخلاق توحیدی اساس و پایه‌اش توحید و یگانگی خداوند است. اخلاق توحیدی این است که بر اساس معرفت و شناخت خدا و عبادت و بندگی خدا پایه‌گذاری می‌شود.

وی ادامه داد: مرحوم علامه طباطبایی فرمودند اخلاق توحیدی از سه راه به دست می‌آید؛ راه اول از راه خوف و ترس از خدا، راه دوم از راه رجاء و امید به رحمت خدا و راه سوم از راه محبت به خدا به دست می‌آید. خوف و رجاء دو تا انگیزه هستند که انسان را در مسیر درست قرار می‌دهند، اما محبت یک چیزی فوق خوف و رجاء است و یک وادی جداگانه‌ای است که وادی محبت و عشق است.

راه کسب محبت خدا

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به راه‌های کسب محبت خدا اظهار کرد: اگر کسی بخواهد محبت خدا در قلب او جا بگیرد، نیاز به تکرار و تمرین دارد، یک خط زیبایی را انسان یک‌بار می‌بیند و آن را دوست می‌دارد و بار دوم ببیند بادقت بیشتر آن را دوست می‌دارد؛ یا اینکه یک صوت دلنشین را یک‌بار می‌شنود آن را دوست دارد برای بار دوم و سوم بیشتر علاقه پیدا می‌کند؛ یا اینکه یک رفیقی را دوست می‌دارد و هر چه بیشتر او را می‌بیند محبتش بیشتر می‌شود. پس راه کسب محبت خدا ارتباط و انس بیشتر است.

وی ادامه داد: در بحث زیارت هم همین‌طور است که هر چه بیشتر به زیارت بروبد محبت بیشتر می‌شود؛ بعضی گمان می‌کنند اگر انسان هر روز به زیارت برود برای او عادت و عادی می‌شود این‌طور نیست و محبت خدا نیز این‌گونه است که یک لذتی در محبت خداوند قرار دارد که این لذت هر چه بیشتر شود بیشتر انسان را جذب می‌کند.

این استاد حوزوی افزود: اینکه یکی از راهکارهایی که محبت خدا در انسان ایجاد می‌شود این است که انسان دائم باخدا حرف بزند و باخدا دائم انس داشته باشد؛ حالا اگر بخواهد دائم باخدا حرف بزند و انس بگیرد چه‌کار باید بکند؟ باید با همین زبان عادی و زبان خودتان باخدا حرف بزنید.

راهی آسان برای کسب ایجاد محبت خدا در انسان

فقیهی به دیگر راه‌های کسب محبت خدا اشاره و اظهار کرد: برای اینکه محبت خدا در انسان ایجاد شود چندین راه را مرحوم آیت‌الله مصباح در کتاب اخلاق در قرآن بیان کردند که مثلاً انسان اسماءالحسنی خداوند را ببیند. هر چند قابل‌مقایسه نیست که یک پهلوان را انسان چقدر دوست می‌دارد تا به خدا برسد، اینها علم و قدرت خدا هستند؛ اما این سخت است.

وی افزود: اما راه آسان این است که نعمت‌های خدا را ببینید. خداوند خطاب به حضرت موسی (ع) فرمود کاری کن مردم مرا دوست بدارند بگو نعمت‌های مرا بشمارید. اگر نعمت‌های خدا را جز به جز و دائم یاد کنید غوغا می‌کند. همین‌الان ما غرق نعمت خدا هستیم ما بنده نعمت هستیم؛ مثلاً می‌گویند غذای هر کسی را نخورید که محبت او در دل شما می‌آید اما ۶۰ سال است سر سفره خدا نشستید و قدردان نعمت خدا نیستید و می‌گویید خودم زحمت کشیدم و آوردم این من باید کنار برود.

نماز یکی از راه‌های ارتباط و انس باخدا

فقیهی نماز را یکی از راه‌های ارتباط و انس با خدا دانست و گفت: برای اینکه کسی باخدا حرف بزند قرآن یک راهی را پیش ما گذاشته است که هم انس باخدا و هم معرفت خدا و هم اصول و فروع دین و هم اخلاق و تربیت است و هم کششی در انسان ایجاد می‌کند و آن نماز است. نماز یک معجونی عجیبی است که راجع به آن کتاب‌های اسرار الصلاه زیاد نوشته‌اند؛ اما هر چه می‌نویسند باز حقیقت نماز کشف نمی‌شود.

وی ادامه داد: اولیا الهی مثل امیرالمؤمنین علیه‌السلام شب را تا صبح هزار رکعت نماز می‌خواندند؛ اما سیر نمی‌شدند! شاید خیلی‌ها نماز مرحوم آیت‌الله بهجت را دیده باشید چه لذتی ایشان از نماز می‌بردند که این‌گونه نماز می‌خواندند و چه عشق‌بازی می‌کردند و چه چیزی در نماز به دست می‌آوردند که این‌گونه نماز می‌خواندند.

وی افزود: امام صادق علیه‌السلام فرمودند: وقتی نمازگزار آماده نماز می‌شود و روبه‌قبله می‌ایستد قبل از اینکه تکبیر بگوید یک ملکی روی شانه او می‌نشیند و سه جمله در گوش او می‌گوید: اول می‌گوید‌ای نمازگزار که آماده نماز هستی دقت و توجه کن که روبه‌قبله ایستادی و با چه کسی می‌خواهی حرف بزنی!

وی خاطر نشان کرد: یک‌وقت انسان در خیابان رد می‌شود با خیلی‌ها برخورد می‌کند و رد می‌شود؛ اما یک‌وقت مقابل یک بزرگی ایستاده می‌خواهد با او حرف بزند اینجا فرق می‌کند. اگر توجه به این داشته باشی که الان ایستاده‌ای با چه کسی دارید حرف می‌زنید، و او خدای عالم که سلطان عالم هستی و مالک همه عالم هستی و ارحم الرحمین است و شما می‌خواهید با او حرف بزنید، اینجاست که دقت و توجه می‌کنید.

نماز زیارت‌نامه خدا و سوره حمد مکالمه با خدا

فقیهی نماز را زیارت نامه خدا دانست و گفت: در روایات است وقتی موقع نماز می‌شد پیامبر (ص) می‌فرمود وقت زیارت خدا رسیده است، نماز زیارت‌نامه خدا است. مرحوم آیت‌الله بهاءالدینی می‌فرمودند در نماز زیارت کننده و زیارت شونده روبروی هم با هم حرف می‌زنند.

وی ادامه داد: سوره حمد گفتگوی بنده باخدا است اگر انسان یک‌ذره توجه کند که الان سوره حمد را می‌خوانم من می‌گویم و خدا هم جواب می‌دهد و یک مکالمه بین من و خدا است. روایت است تا بنده در نماز سوره حمد را شروع می‌کند خدا جواب او را می‌دهد که این بنده من با نام من شروع کرد و اسم مرا آورده است. وقتی بسم‌الله نماز را می‌گویید حواستان باشد که دارید نام خدا را می‌برید و با توجه بگویید که لذت این نماز به همین است. اگر از نماز لذت نمی‌برید به‌خاطر این است که غائبانه یک چیزی می‌گوید و توجه ندارید.

نماز یکی از نعمت‌های الهی

فقیهی نماز را یکی از نعم الهی دانست و اظهار کرد: بعد وقتی الحمدلله می‌گوید خداوند فوری او را جواب می‌دهد که این بنده نعمت‌های مرا دیده که الحمدلله می‌گوید و نماز یکی از نعمت‌های الهی است که به ما داده‌اند.

وی ادامه داد: یکی از گرفتاری‌ها ما این است که نماز را به دید یک تکلیف به آن نگاه می‌کنیم که نماز یک واجب است و باید آن را خواند و گاهی هم انسان خسته است و از روی کسالت می‌خواند که ادای تکلیف کرده باشد! اما نماز یک نعمت گران بهایی است که بعضی‌ها قدر آن را فهمیدند. تکلیف بودن آن جدا است؛ اما اگر بفهمد نماز نعمت خدا است با توجه و عشق می‌خواند.

در رسیدن به نعمت‌ها، خدا را ببینید نه خود را

این استاد حوزوی گفت: گاهی انسان اصلاً نعمت‌ها را نمی‌بیند و گاهی هم می‌بیند می‌گوید خیلی تلاش کردم به این نعمت رسیدم و خودش را می‌بیند! یا کسانی که در درس موفق شدند می‌گویند من مربی خوبی داشتم این‌قدر درس خواندم، فلان کلاس را رفتم! همه چیز و همه‌کس را می‌بینند جز فضل و لطف خدا را و نعمت را می‌بینند؛ اما خدا را نمی‌بینند و اصلاً اسمی از خدا نمی‌آورند.

وی ادامه داد: اگر نعمت را دیدید و آن را از خدا دیدید آن وقت خدا می‌فرماید حالا که فهمیدی نعمت از طرف من است من بر نعمت‌های دنیا نعمت آخرت را هم اضافه می‌کنم و بلاها را هم از او دور می‌کنم. خداوند هر لحظه‌ای هزاران بلا را از ما برمی‌گرداند و ما اصلاً نمی‌فهمیم و هر لحظه ممکن است رگ‌های قلب و مغز بگیرد و زمین بخورد و آبرویش برود!

وی افزود: با گفتن «مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» اعتراف می‌کنید که پاداش و جزا دست خداست و مالک آن خداست؛ اینجاست که خدا قسم یاد می‌کند که وقتی او اعتراف کرده من هم روز قیامت حساب و کتابش را آسان می‌کنم. در نماز جدی به خدا بگویید: «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» مرا در راه مستقیم قرار بده.

نماز با توجه دیگر تکراری نیست

این استاد حوزوی اظهار کرد: نماز با توجه دیگر تکراری نیست و نماز ظهرش از نماز صبحش بهتر است. اما وقتی بی‌توجه می‌خوانید تکراری است؛ ولی کسی که نماز را با توجه می‌خواند هر نمازش با نماز قبلش فرق می‌کند، صبح یک مقدار خدا را دوست دارد؛ اما ظهر بیشتر خدا را دوست دارد و این محبت شدید می‌شود. چنین نماز اخلاق توحیدی را در انسان تقویت می‌کند.

وی تاکید کرد: شیطان بدجور انسان را فریب می‌دهد اگر مثلاً یک بزرگی بگوید این ذکر را روزی هزار بار بگویید او می‌گوید، اما بگویید نماز دستور واجب الهی است می‌گوید حال نمازخواندن را ندارم!

نماز راه اصلاح انسان و رذائل

فقیهی نماز را راه اصلاح انسان دانست و گفت: اگر کسی نماز او را اصلاح نکرد دنبال چیز دیگری نگردد! اگر می‌خواهید به خدا نزدیک شوید و از رذائل نجات پیدا کنید راهش نماز است و اگر با نماز اصلاح نشدید دنبال دستورالعمل نگردید که دستورالعمل همین است که خدا در قرآن توسط پیامبر (ص) بیان کرد: «إِنَّ الصَّلَاهَ تَنْهَیٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ»، نماز آدمی را از فحشا و منکر باز می‌دارد.

وی ادامه داد: اگر در اخلاق توحیدی کسی دنبال یک دستورالعمل و راه عملی است آن نماز است. فقط یک مراقبه و مداومت و توجه می‌خواهد که انسان غافل نشود.

آثار معجزه‌آسای نماز جعفر طیار

فقیهی با توصیه به خواندن نماز جعفر طیار اظهار کرد: اگر انسان اهل نماز شد هر نماز جایگاه خاص خودش را دارد، حتی نمازهای مستحبی هم جایگاه خاص خودش را دارد. در بین نمازهای مستحبی نماز جعفر طیار جایگاه خاصی دارد، حتماً در طول عمرتان یک‌بار هم شده نماز جعفر طیار را بخوانید.

وی بیان کرد: مسجد الاحرام بودم که یک آقایی پیش ما آمد و گفت من آمدم مکه و در کنار خانه خدا ولی هیچ حال عبادت ندارم چه‌کار کنم؟ یک آقایی کنار بنده بود که بدون معطلی گفت نماز جعفر طیار را بخوان و از من هم پرسید که شما هم یک چیزی بگویید و من هم گفتم نماز جعفر طیار را بخوانید.

وی ادامه داد: بعد گفت من همین سؤال را از مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی پرسیدم و گفتم من حال عبادت و نشاط عبادی ندارم چه‌کار کنم؟ ایشان هم گفتند برو بین نماز مغرب و عشا بیا تا ببینم در بین الطلاتین چه چیزی به ذهنم می‌رسد تا جوابتان را بدهم که آن لحظه رفتم و ایشان فرمودند نماز جعفر طیار را بخوان! وقتی من برگشتم و خدمت آیت‌الله مصباح رفتم و جریان را گفتم ایشان فرمودند نماز جعفر طیار یقیناً چنین آثاری دارد و این نماز هدیه پیامبر (ص) به سردار لشکرشان بوده است که کم چیزی نبوده است.

وی افزود: من مکرر این را شنیدم هم از آیت‌الله بهجت و هم آیت‌الله مصباح می‌فرمودند آیت‌الله کمپانی نماز جعفر طیار را در طول عمرشان هر روز می‌خواندند؛ پس یک چیزی در این نماز بوده که بزرگان بر آن مداومت داشتند.

توصیه‌ای برای گشایش در سخت‌ترین شرایط

این استاد حوزوی توصیه کرد: مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی می‌فرمودند: در سخت‌ترین شرایط که وقتی کار به نهایت سختی می‌رسید نماز استغاثه به حضرت زهرا (س) را بخوانید.

برای مراقبه دائمی چه کنیم؟

فقیهی در بخش پرسش و پاسخ در پاسخ به چگونگی انجام مراقبه دائمی گفت: در مراقبه بعضی از اساتید اخلاق می‌فرمایند مراقبه باید دائمی و کلی باشد و آدم نسبت به همه امورش مراقبه دائمی داشته باشد که این شیوه کمی سخت است؛ اما یکی از اساتید اخلاق برنامه را جزئی کرده است به این صورت که مثلاً یک مدت مراقب زبان باشید، یک مدت مراقب چشم باشید، یک مدت اول شب مراقب باشید تا کم‌کم زیادش کنید.

وی افزود: و دوم اینکه عمدتاً این اذکاری که می‌گویند بگویید از جمله ذکر استغفار و لا اله الا الله، این ذکرها برای این است که مراقبه یادش نرود تا مراقبه یادش بیاید. یکی از برکات این اذکار این است که مراقبه را یادش می‌آورد. در کنار آن نیاز به تمرین است که انسان جز به جز شروع کند و این هفته مثلاً دو ساعت مراقب خودش باشد؛ مثلاً از ساعت ۸ تا ۱۰ بعد هفته‌های بعد همین‌طور یک ساعت به آن اضافه کند. اما برای این کار توسل می‌خواهد، کسی که نماز صبحش قضا می‌شود متوسل به حضرت معصومه (س) شود، متوسل به امام‌زمان (عج) شود، کسی که می‌خواهد موفق به مراقبه شود باید زیاد صلوات بفرستد و از امام‌زمان (عج) کمک بگیرد.

وی در پایان گفت: خوب است وارد راهکارهای عملی شویم و اخلاق فقط نظری و حرف نباشد و مقداری هم عمل باشد.

*اختصاصی عترتنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات