زمان مطالعه: ۴ دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین «علی رضایی تهرانی» استاد حوزه و دانشگاه، صبح دوشنبه ۱۲ شهریورماه در مراسم عزاداری سالروز شهادت پیامبراکرم (ص) و امام حسن مجتبی (ع) که در بیت علامه طهرانی در مشهد برگزار شد، در سخنانی به تشریح مقامات صبر و شکر و رضا پرداخت که در ادامه گزیده بیانات این استاد حوزوی می‌آید.

چگونه به مقام صبر اعلی برسیم؟

اگر انسان بخواهد به مقام صبر اعلی در همه محورها برسد باید معرفتش را بازنگری کند درجه صبر هر کس در هر عرصه‌ای به اندازه معرفتش است اگر معرفت انسان ۱۰ یا ۲۰ است صبر او ۲۰۰ نیست صبر او نیز تا همان اندازه است و این حقیقت را در گفتمان بین جناب حضرت موسی (ع) و حضرت خضر (ع) می‌بینیم که وقتی جناب موسی (ع) به خضر (ع) گفت من می‌خواهم دنبال تو راه بیفتم که از تو رشد بگیرم نه علم! چون علم ممکن است فرمولش هر جا باشد اما رشد را خواست که خداوند در آیه ۶۶ سوره کهف می‌فرماید: «قَالَ لَهُ مُوسَیٰ هَلْ أَتَّبِعُکَ عَلَیٰ أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا، موسی به او گفت: آیا [اذن می دهی که] من تو را [به این هدف] پیروی کنم که از آنچه به تو آموخته اند، مایه رشدی به من بیاموزی؟» از آن علم‌هایی که هر جا گیر نمی‌آید و تو داری به من هم رشدی از آن برسد.

خیلی جالب است و تنها موردی که ما به این استحکام در قرآن در قضیه پیروی از انسان الهی کامل را می‌بینیم شاید همین آیات باشد که موسی کلیم الله که خود در اوج است به حضرت خضر می‌گوید من دنبال تو راه بیفتم که از آنچه به تو داده‌اند رشدی هم نصیب من بشود! ولی حضرت خضر (ع) گفت: تو نمی‌توانی دنبال من بیایی! کشش و ظرفیتش را نداری! حضرت موسی (ع) گفت: دارم و خضر (ع) به او گفت پس باید دنبال من راه بیفتی و چیزی هم از من نپرسی و فقط تماشا کنی و صبر کنی و من خودم به تو توضیح خواهم داد اما در آن صحنه باید صبوری کنی.

رابطه صبر و اطلاع از موضوع آن

اما هر کس صبرش به قدر اطلاعش است و وقتی اطلاع انسان محدود است پس صبر او نیز محدود است و حالا چگونه از چیزی که حضرت موسی (ع) خبر ندارد می‌خواهد بر آن صبر کند؟!

ما اگر بخواهیم به مقام صبر اعلی برسیم باید این جایگاه معرفت را بالا ببریم که اگر بالا رفت آن وقت مثل حافظ داد می‌زند زیر شمشیر غمش رقص‌کنان باید رفت.

لذا در طول زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله دیده نشد که حضرت جایی بفرمایند کاش اینطور نمی‌شد یا اینطور می‌شد! هر جا هم برنامه‌ای داشتند که آن برنامه نمی‌شد می‌فرمودند ما یک چیز میخواستیم ولی خدا یک چیز دیگر میخواست ولی آن چیز که خدا می‌خواهد قشننگ است!

انواع شکر و اهمیت شکر رفتاری

جایگاه دوم جایگاه شکر است شکر در منطق تربیتی قرآن و عترت دو گونه است شکر زبانی و شکر رفتاری! شکر زبانی همینی است که در ادبیات گفتاری خود می‌گوییم مثلا خیلی ممنون، دست شما درد نکند، و در پیشگاه خدا مثلا می‌گوییم: الهی صد هزار مرتبه شکر، الهی شکر، کرور کرور شکر که قدیمی‌های می‌گفتند! این شکر زبانی است و فراتر از شکر زبانی شکر رفتاری است که علامه طباطبایی می‌فرماید شکر رفتاری مصرف کردن نعمت در مسیر منعنم که صاحب نعمت است می‌باشد.

اگر شکر رفتاری نباشد شکر زبانی خود مسخرگی است. امام رضا علیه السلام نیز در روایتی فرمودند: کسی که به زبان شاکر باشد و به عمل شاکر نباشد خود را مسخره کرده است. بنابراین تشکر زبانی بدون تشکر رفتاری خودمسخرگی است

خدا چه نیازی به شکر ما دارد؟!

شکر رفتاری به خاطر این است که ظرفیت شما بالا می‌رود و نعمت بیشتری دریافت می‌کنید و قرآن نیز در آیه ۷ سوره ابراهیم می‌فرماید: «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ ۖ؛ شما بندگان اگر شکر نعمت به جای آرید بر نعمت شما می‌افزایم» تعبیر آیه این است که ظرفیت خودت بالا می‌رود و گرنه خدا نیاز به شکر ندارد.

خدا که لم یلد و لم یولد است اگر شکر رفتاری را از ما می‌خواهد این شکر را برای خودمان می‌خواهد! وقتی به من می‌گوید چشمت را اینگونه مصرف کن برای این است که این چشم را برای ابدیت لازم دارید که اگر چشم را بد مصرف کنید آن را از دست می‌دهید و کور محشور می‌شوید. لذا جایی که شکر رفتاری را خدا از ما خواسته برای این است که خود انسان متنعم شود و بهره ببرد.

عاقبت نگاه کردن به چیز ممنوعه

خانه ما در کودکی بنایی بود و بخشی را آهنگر داشت جوشکاری می‌کرد و من در عالم کودکی داشتم جوشکاری را نگاه می‌کردم که استاد کار به من گفت بچه نگاه نکن! من هم در دل گفتم چه آدم خشنی و نمی‌گذارد این خال جوش به این قشنگی که برق می‌زند را نگاه کنم بعد پدر هم آمد و گفت نگاه نکن اما من دزدکی داشتم چشم چرانی می‌کردم و جوش را نگاه می‌کردم! در صورتی که استاد کار هم با نقاب داشت کار می‌کرد و من هم زیر زیرکی نگاه می‌کردم.

اما شب که شد همه خوابیده بودند و من از شدت چشم درد خوابم نمی‌برد و پدر متوجه شد و گفت مگر نگفتم به جوش نگاه نکنم و من هم گفتم مگر به خاطر جوشکاری بود؟ پدر هم گفت دقیقا به خاطر جوشکاری بود! حالا خدا هم به ما الان می‌گوید به این زن بدحجاب و آرایش کرده نگاه نکن که این الان خال جوش جوشکاری است و بعد یک موقع چشم درد می‌گیرید و دیگر برگشتی ندارید که جبران کنید.

مقام رضا بالاتر از مقام صبر و شکر

مقام بعد مقام رضا است که مقام رضا از مقام صبر و شکر هم بالاتر است و در این مقام انسان راضی است بلکه با رضا برخورد می‌کند که امام رضا علیه السلام حلقه واسطه این رضا هستند که در بیان امام عسکری علیه السلام آمده است.

*اختصاصی عترتنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات