زمان مطالعه: ۴ دقیقه

حجت‌الاسلام سید مهدی توکل گفت: توکّل از ماده وکالت به معنى سپردن کارها به خدا و اعتماد بر لطف و رحمت اوست. البته با این شرط که انسان ابتدا تمامی سعی و تلاش خود را به کار گیرد و وقتی کارها را به خوبی انجام داد، نتیجه را به خداوند بسپارد.

به گزارش پایگاه تحلیلی عترتنا / دین و اندیشه: حجت‌الاسلام سید مهدی توکل، کارشناس مذهبی به تبیین اهمیت توکل به خدا و منظور از سپردن وکالت نزد خدا در شرح دعای روز دهم اشاره نمود و سپس به شرح فرازهای این دعا پرداخت.

دعای روز دهم:
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُتَوَکِّلِینَ عَلَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْفَائِزِینَ لَدَیْکَ وَ اجْعَلْنِی فِیهِ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ إِلَیْکَ بِإِحْسَانِکَ یَا غَایَهَ الطَّالِبِین؛ خداوندا! در این روز مرا از توکل کندگان بر خودت قرار ده و مرا از سعادتمندان در نزدت قرار ده و در این روز مرا از مقربان نزد خودت گردان به فضل و احسانت ای آخرین هدف طلب کنندگان.

اهمیت توکل به خدا و وکالت کارها به خدا

ابتدا از خداوند می خواهیم توفیق دهد که فقط بر او توکل کنیم.
توکّل از مادّه وکالت به معنى سپردن کارها به خدا و اعتماد بر لطف و رحمت اوست. البته با این شرط که انسان ابتدا تمامی سعی و تلاش خود را به کار گیرد و وقتی کارها را به خوبی انجام داد، نتیجه را به خداوند بسپارد. بر همین اساس در روایتی آمده است که فردی بادیه نشین وارد مسجد النبی شد.

رسول خدا ص از او پرسید که آیا شتر خودت را به جایی بستی (تا فرار نکند)؟ او گفت: یا رسول الله! نبستم ولی به خدا توکل کردم. حضرت در پاسخ فرمود: ابتدا شترت را ببند و سپس به خدا توکل کن:
«دَخَلَ الْأَعْرَابِیُّ إِلَى مَسْجِدِ النَّبِیِّ ص فَقَالَ أَ عَقَلْتَ نَاقَتَکَ قَالَ لَا قَدْ تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ فَقَالَ اعْقِلْهَا وَ تَوَکَّلْ‏ عَلَى اللَّه‏». (ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۲۱.)

معنای توکل واقعی

در روایت دیگری در معنای «توکل» واقعی آمده است که به این معنا است که انسان بداند که مخلوقات و انسان ها نمی توانند مستقلا به انسان نفعی برسانند و یا ضرری را متوجه او کنند. در نتیجه انسان باید از مخلوقات مأیوس باشد و فقط امید به خدا ببندد و از غیر خدا نترسد:

«سئل رسول الله عن الجبرئیل: وَ مَا التَّوَکُّلُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ الْعِلْمُ‏ بِأَنَ‏ الْمَخْلُوقَ‏ لَا یَضُرُّ وَ لَا یَنْفَعُ وَ لَا یُعْطِی وَ لَا یَمْنَعُ وَ اسْتِعْمَالُ الْیَأْسِ مِنَ الْخَلْقِ فَإِذَا کَانَ الْعَبْدُ کَذَلِکَ لَمْ یَعْمَلْ لِأَحَدٍ سِوَى اللَّهِ وَ لَمْ یَرْجُ وَ لَمْ یَخَفْ سِوَى اللَّهِ وَ لَمْ یَطْمَعْ فِی أَحَدٍ سِوَى اللَّهِ فَهَذَا هُوَ التَّوَکُّلُ». (معانی الاخبار، ص ۲۶۱، ح ۱.)

البته انسان در زندگی دنیوی به مردم دیگر وابسته است، بیمار باید نزد طبیب رود و باید برای ساختن خانه باید سراغ بنا رفت ولی باید دانست که اگر طبیب بخواهد بیماری را به درستی تشخیص دهد وابسته به خداست، بنا نیز اگر بخواهد خانه را به درستی بنا کرد باید خدا در کار او دخالت نماید. هیچ کس نمی تواند مستقلا و بدون خدا نفع و ضرری به انسان برساند.

این همان است که خداوند در سورۀ طلاق می فرماید: «وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ‏ إِنَ‏ اللَّهَ‏ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلّ شَىْ‏ءٍ قَدْرًا» (طلاق / ۳) یعنی اگر کسی خدا را وکیل خود قرار دهد خدا او را کفایت می کند زیرا خداوند این توان را دارد که هر تصمیمی که دارد را به انجام برساند ولی باید توجه داشت که خداوند برای هر چیزی اعم از منفعت و ضرر سهم مخصوصی را در نظر گرفته و گاه حکمت خدا ایجاب می کند که انسان کاملا به مقصود خودش دست نیابد و البته آن را در قیامت جبران خواهد کرد.

منظور از سپردن وکالت به خداوند

سپردن وکالت به خداوند به این معنا است که مثلا انسانی در دادگاه به مشکل مهم برخورد کرده است ولی به ناگاه به یک وکیل که دارای نفوذ و کاربلد است دسترسی پیدا می کند و آن وکیل هم آن انسان را مطمئن می سازد که کار را به نفع او تمام می کند. در اینجا چه آرامشی به آن فرد دست می دهد؟ ما هم اگر کارها را به خدا بسپاریم باید به همان آرامش برسیم.

درخواست قرار گرفتن جز سعادتمندان 

سپس در فقرۀ دوم دعا می خواهیم که خداوند ما را در نزد خودش از سعادتمندان و فائزان واقعی قرار دهد.
خداوند رسیدن به سعادت را در قرآن در گرو اطاعت از خدا و رسول، داشتن قلب خاشع و خاضع و رعایت تقوای الهی معرفی می کند: «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَخْشَ اللَّهَ وَ یَتَّقْهِ فَأُولئِکَ هُمُ‏ الْفائِزُون‏» (نور / ۵۲)

و یا در آیۀ دیگر می فرماید که سعادتمند واقعی کسی است که به این دنیا فریفته نشود بلکه کاری کند که در روز قیامت وارد دوزخ نشود و به بهشت دست یابد: «فَمَنْ زُحْزِحَ‏ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّهَ فَقَدْ فازَ وَ مَا الْحَیاهُ الدُّنْیا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُور» (آل عمران / ۱۸۵)سعادت به این نیست که در دنیا به نعمتی دست یابیم زیرا دنیا زودگذر است و نعمت های آن نیز ناقص و فانی.

درخواست محبوبیت نزد خدا

آنگاه از او می خواهیم که ما را به خودش نزدیک سازد.  کسانی که می خواهند نزد مردم دیگر محبوب شوند و از شهرت برخوردار گردند به چندین مشکل برخورد می کنند:

اولا: دیگران از مقدار تلاشی که آنها کردند و بی خوابی ها، دغدغه ها و بسیاری امور دیگر که متحمل شده اند بی خبرند.

ثانیا: اگر هم باخبر باشند توان ندارند به مقدار واقعی از آن فرد قدردانی کنند نهایت اینکه با مقداری پول و مسکن و مانند آن بسنده کنند. (مثلا اگر قرار بود اجر شهادت امام حسین را ما در دنیا به حضرت بدهیم چه کاری از دستمان بر می آمد؟ نهایت همان کاری را می کردیم که یک انسان ثروتمند هم از آن بهره مند بود.)

ثالثا: بعد از مدتی فراموش می کنند.

اما اگر کار برای خدا باشد، از جزئیات تلاش ما و خلوص نیت ما باخبر است، توان دارد اجر واقعی عمل را به ما بدهد و حتی ده برابر و هفتصد و یا بیشتر کند. همچنین هرگز فراموش نمی کند.

در خاتمه به لطف خداوند که واقعا نهایت آرزوی طلب کنندگان است قسم می دهیم این دعاها را در حق ما مستجاب نماید.

*اختصاصی عترتنا