زمان مطالعه: ۶ دقیقه

به گزارش خبرنگار عترتنا؛آیت‌الله «سید رحیم توکل» استاد برجسته اخلاق حوزه علمیه قم شامگاه چهارشنبه ۱۱ مهرماه سال جاری در جلسه هفتگی درس اخلاق خود که در هیئت فاطمیه قم برگزار شد، با اشاره به راه‌های کسب رحمت خاص الهی گفت: رحمت خدا نازل است؛ چون خدا فیاض است و از مبدأ فیاض عالم فیض ریزان و روان است، اگر کسی نتوانست از این فیض بهره‌مند شود خودش مانعی داشت. مثلاً هوا بارانی است و به‌شدت هم باران می‌آِید و فردی کاسه‌ای زیر باران به دست گرفته؛ اما سر کاسه به زمین است و هر چه باران بیاید در کاسه آبی جمع نمی‌شود باران مشکل ندارد سر کاسه رو به زمین است، رحمت خدا هم نازل است وقتی دل رو به دنیا باشد تمام هم‌وغم صاحب این دل دنیا شده باشد باخدا کاری ندارد وقتی باخدا کاری نداشت از این رحمت هم به طبع محروم می‌ماند.

رحمت عام شامل همه

وی ادامه داد: البته با این قید که رحمت دو جور است؛ رحمت عام و رحمت خاص که رحمت عام از یا رحمن خدا نازل است و رحمت خاص از یا رحیم خدا نازل است اگر رحمت عام شد خدا به فضل و کرامت خودش این رحمت را بدون قیدوشرط نازل می‌کند و به همه می‌رسد حتی به کفار و مشرکین هم می‌رسد؛ اما رحمت خاص این‌گونه نیست اگر کاسه سر به زمین بود از رحمت عام محرومش نمی‌کنند؛ اما از رحمت خاص محرومش می‌کنند؛ چون رحمت خاص به ابزار و عللی مربوط است که اگر باشد رحمت خاص می‌رسد.

چه‌کار کنیم رحمت خاص بر ما نازل شود؟ / ۵ توصیه امام علی (علیه‌السلام)

این استاد اخلاق با بیان اینکه چه‌کار کنیم رحمت خاص بر ما نازل شود، گفت: حالا چه‌کار کنیم رحمت خاص بر ما نازل شود؟ اصلاً اسباب نزول رحمت خاص چیست؟ امیرالمؤمنین علیه‌السلام در روایتی ۵ راه رسیدن به رحمت خاص را بیان نمودند و فرمودند: «بِذِکرِ اللّهِ تُستَنزَلُ الرحمَهُ» با ذکر خداوند رحمت را نازل کنید. به‌واسطه ذکر طلب رحمت کنید، ذاکر باشید تا دری از رحمت بر شما باز شود که در اینجا عامل نزول رحمت را حضرت ذکر الهی مطرح فرمودند.

وی ادامه داد: دوم فرمودند: «بالعَفوِ تُستَنزَلُ الرحمَهُ» اگر انسان اهل عفو و گذشت باشد و از حالت انتقام خارج شود و هر بدی را با بدی تلافی نکند و حالت عفو در او پیدا شد این باعث نزول رحمت می‌شود. سوم فرمودند: «رحمَهُ الضُعَفاءِ تَستَنزِلُ الرحمَهَ» اگر انسان به ضعفا کمک کند و ترحم نماید و دست آن‌ها را بگیرد و اگر مشکلی دارند به آن‌ها کمک کند باعث نزول رحمت می‌شود.

وی افزود: و چهارم فرمودند: «بِبَذلِ الرحمَهِ تُستَنزَلُ الرحمَهُ» اینجا دیگر قید ضعفا و فقرا ندارد؛ بلکه انسان طوری باشد که دست باز و دهنده داشته باشد، خدا به او رحمت داده او هم به دیگران بدهد، خیلی‌ها نیاز ندارد؛ اما از این لطف دلی شاد و خوشحال می‌شود، پس دل‌ها را خوشحال و شاد کنید تا باعث نزول رحمت خدا شوید. طرف همه چیز دارد؛ ولی الان گره به کارش افتاده و شما اعتبارتان بالا است از اعتبار خود استفاده کنید تا گره او باز شود که باعث نزول رحمت خدا بر شما می‌شود. پنجم حضرت فرمودند: «أبلَغُ ما تَستَدِرُّ بهِ الرحمَهَ أن تُضمِرَ لِجَمیعِ الناسِ الرحمَهَ» با همه مردم مهربان باشید. برای اینکه رحمت نازل شود باید به تمام مردم باب رحمت را باز کنید و با همه مهربان باشید.

راه گشایش مشکل مالی

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم به راهکار گشایش مالی در فقر و تنگدستی اشاره و بیان کرد: در اینجا نکته‌ای اشاره کنم که در روایت آمده که اگر به مشکل مالی برخورد کردید صدقه بدهید! حالا فرد می‌گوید من که ندارم به مشکل مالی برخورد کردم چگونه صدقه بدهم؟ با دادن صدقه پولم کمک است کمتر می‌شود؛ اما در روایت صریح آمده که با دادن صدقه رحمت از آسمان به‌سوی شما فرود می‌آِید. طرف ندارد و در این گرانی چگونه حج برود روایت می‌فرماید اگر گدا باشید و حج بروید پول‌دار می‌شوید! دادن این پول بعدش چنان برمی‌گیرد که متوجه نمی‌شوید.

وی ادامه داد: یکی از دوستان گفت برای حج ثبت‌نام کردم؛ اما از نظر مالی دستم به‌شدت خالی بود؛ ولی ثبت‌نام کردم و به خدا گفتم خودت این پول را برگردان و وقتی که برگشتم چندین برابرش برگشت. همچنین روایت دارد اگر کسی نماز شب بخواند و فردا بگوید گرسنه ماندم دروغ گفته است؛ چون اگر نماز شب بخواند خدا روزی را برای او می‌رساند. ما از اسباب عالم چیزی سر در نمی‌آوریم؛ اما باید طلب نزول و فرود روزی را کنید که در روایت هم آمده است.

منظور از ذکر و یاد خدا

آیت‌الله توکل به‌منظور از ذکر خدا در این روایات اشاره و بیان کرد: روایت اول این بود که «بِذِکرِ اللّهِ تُستَنزَلُ الرحمَهُ» با یاد خدا رحمت نازل می‌شود پس به یاد خدا باشید تا رحمت بر شما نازل شود. ذکر خدا ذکر یا نور است و ذکر یا نور نورانیت می‌آورد وقتی ذکر یا نور نورانیت آورد هر چه باطن نورانی‌تر شود به منبع و منشأ نور نزدیک‌تر می‌شود. مثلاً در یک بیابان تاریک یک لامپ روشن است و هر چه به این لامپ نزدیک شوید فضا روشن‌تر است و هر چه دورتر باشید نور کمتر و تاریک‌تر است پس هر چه به منبع نور نزدیک‌تر شوید آرام‌آرام این محرومیت‌ها و حجاب‌ها کنار می‌رود و نادیده‌ها دیدنی می‌شود.

وی افزود: وقتی نور به باطن سرازیر شد و باطن نورانی شد انسان با این باطن نورانی می‌تواند نورانیت بگیرد و هر چه نورانیت بیشتر شد به منبع نور نزدیک‌تر می‌شود و وقتی به منبع نور نزدیک‌تر شد؛ یعنی برکات بیشتری به او می‌دهند و کم‌کم خودش نورانی می‌شود. قرآن نیز در آیه ۳۵ سوره نور می‌فرماید: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ» نور آسمان‌ها و زمین از خدای عالم است.

منظور از یا نور بودن خدا و معنای نور

آیت‌الله توکل با اشاره به‌منظور از یا نور بودن خدا بیان کرد: این چراغ و خورشید و کبریت و شمع هم نور دارد؛ اما خدایا نور است؛ یعنی چه؟ اینها همه نور مادی است و نور مادی به ابزار مادی وابسته است که با یک فوت این شمع و کبریت خاموش می‌شود، پس به یک ابزار مادی هم از بین می‌رود حتی نور خورشید هم مادی است و یک روز از بین می‌رود، «إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ»، چون وقتی مادی شد یک منشأ مادی دارد و وقتی آن منشأ کم شد این نور هم کم می‌شود.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم درباره معنای نور گفت: در معنای نور این‌گونه تعریف شده که «اَلنُّورُ ظَاهِرٌ لِنَفْسِهِ مُظْهِرٌ لِغَیْرِهِ» نور ظهورش به خودش است نور ظاهر کننده غیر خودش است، مثلاً من می‌خواهم شما را ببینم باید نور باشد تا من شما را ببینم و این ظاهرشدن شما در دید من به نور موظف است؛ اما خود نور را بخواهم ببینم ظهور نور که به خودش است و همه بخواهیم ظاهر شویم به نور نیاز داریم؛ اما خدا ظهورش به خودش است و به هیچ‌چیز نیاز ندارد که ظاهر شود و همه چیز به خدا ظاهر است و به اذن خدا هویت و وجود پیدا می‌کنند.

ائمه طاهرین (ع) مظاهر نور و معدن رحمت الهی

وی اظهار کرد: معنی دیگر نور اینکه خدا غنی مطلق است و به هیچ‌کس و هیچ‌چیز نیاز ندارد؛ ولی ما همه فقیر و نیازمندیم و به خدا محتاج هستیم و به تعبیر سوم خدا قائم به ذات است و به چیزی نیاز ندارد و ما همه قائم به غیر هستیم و تا خدا به ما عنایت دارد ما موجود هستیم و اگر این عنایت قطع شود از بین رفتیم، پس تمام آسمان و زمین به خدا ظاهر و موجود هستند حالا اگر انسان به این معنا موفق شد و خدا را با این معنا پذیرفت ائمه طاهرین مظاهر یا نور هستند و نورانی به نور الهی و معدن الهی هستند و هر کجای عالم رحمتی است از معدن ائمه طاهرین (ع) است.

این استاد حوزه با بیان اینکه برای شناخت امامان زیارت جامعه کبیره را زیاد بخوانید، گفت: این زیارت درصد بسیار بالایی از معرفت ائمه طاهرین را بیان کرده و سطح آن بسیار بالا است. در دعای نیمه رجب آمده «یا مُرْسِلَ الرَّحْمَهِ مِنْ مَعادِنِها، وَ مُنْشِئَ الْبَرَکهِ مِنْ مَواضِعِها» ای کسی که رحمت را نازل می‌کنی و از معدن رحمت نازل می‌کنی. پس اگر به عالم رحمت نازل می‌کنند از معدنش نازل می‌کنند و معدن آن اهل‌بیت (ع) هستند که تمام عالم سر سفره رحمت اهل‌بیت (ع) نشسته‌اند؛ حتی وجود و حیات و حرکت ما از این سفره است و هر چه داریم از سر این سفره داریم چه بفهمیم چه نفهمیم!

وی افزود: اهل‌بیت (ع) معدن رحمت هستند و به عالم رحمت را نازل می‌کنند و ما فقط چشممان می‌بیند؛ اما چه کسی به ما بینایی داد چه کسی به ما شنوایی و تکلم و توان داد به این دقت نمی‌کنیم. گاهی بنشینید و فکر کنید از سر کدام سفره دارید می‌خورید؟! حداقل یک تشکر کنید! همه گدای سفره ۱۴ معصوم هستیم و سر این سفره داریم بزرگ می‌شویم.

وی در پایان توصیه کرد: دعاهای مناسبات را بخوانید حالا وقت ندارید نمی‌گویم هر روز بلکه حداقل هفته‌ای یکبار این دعاها بخوانید که لابه‌لای آن یک مطالب عرفانی خیلی بالا گیرتان می‌آِید.

*اختصاصی عترتنا

پایان پیام/.

شبکه های اجتماعی عترتنا: کانال تلگرام  / کانال ایتا  / کانال سروش  / پیچ اینستاگرام / آپارات